یادداشت – ترکمن نیوز: کارکرد رسانه در طول سالیان همواره دستخوش تغییرات اساسی بوده و هست. در حقیقت با افزایش تعداد و تنوع پیام رسان ها و سرعت انتشار اخبار، رسانه ها دیگر یک ابزار خبررسانی صرف نیستند و جریان سازی را می توان یکی از کارکرد های رسانه در سده های اخیر دانست.
بعد از ظهور اینترنت و به کارگیری این ظرفیت در انتشار اخبار، باز هم تغییر اساسی در ساختار رسانه ها به وجود آمد. ایجاد سایت ها و پایگاه های خبری و انتشار فایل های نشریات از ظرفیت های جدید این شبکه محسوب می شوند که مزایای آنها با ساختار قدیم رسانه ها قابل مقایسه نیست.
نکته قابل توجه اینکه با وجود تغییرات گسترده در ساختار شبکه اطلاع رسانی در طول سالیان متمادی، هیچگاه منابع و عوامل انسانی این رسانه ها تغییر نکردند و همواره خبرنگاران، روزنامه نگاران، عکاسان حرفه ای و به عبارتی اصحاب رسانه در انتشار اخبار دست داشتند و فضای حرفه ای کماکان در انتشار اخبار برقرار و مستحکم بود و افراد غیر کمتر، فرصت حضور در این فرایند حرفه ای را پیدا می کردند.
اما پس از ظهور پیام رسان های جدید و شبکه های اجتماعی مختلف نظیر تلگرام، واتس آپ، اینستاگرام و … و امکان انتشار اخبار و تصاویر با سرعت بالاتری نسبت به سایت ها و پایگاه های خبری، به ناگاه فرمت و ساختار پیام رسانی ( علی الخصوص در کشور ما) دچار تغییرات اساسی شد و هر کس با کمترین دانش و سواد رسانه ای وارد این عرصه خطیر شد.
سوگمندانه برخی از مسئولان هم که درک درستی از رسالت رسانه و مسئولیت اجتماعی خبرنگاران نداشتند ، این داستان را به فال نیک گرفتند و با اعتقاد اینکه هر شهروند یک خبرنگار است و 80 میلیون خبرنگار داریم، بدون در نظر گرفتن مقوله سواد رسانه، با حمایت از کانال های خبری و حتی دعوت از آنها در برخی نشست های خبری و عقد قرارداد جهت پوشش اخبار اداری(!) رسماً زمینه بروز برخی ناهنجاری ها و کژتابی ها را در عرصه رسانه فراهم ساختند!
این افراد که بدون داشتن سواد رسانه ای و مهارت در تشخیص اهمیت خبر، ضرورت انتشار اخبار، خبر نویسی و به قولی الفبای خبرنگاری و … پای در این عرصه نهادند، تا کنون مشکلات زیادی را برای جامعه و در مواردی برای خودشان پدید آوردند.
جذب فالوور ، خودنمایی، کسب درآمد از طریق تبلیغات و … باعث شده تا این خبرنگار نما ها از انتشار هیچ خبری فروگذار نکنند و بدون در نظر گرفتن مصالح اجتماعی، بازتاب های منفی انتشار برخی اخبار و … باعث بروز یک آنارشیسم رسانه ای در کشور شدند و در مواقعی امنیت استان را دستمایه کسب شهرت نمودند.
البته این همه داستان نیست و مشکل اساسی جایی بروز می کند که وقتی این شبکه های غیر رسمی به انتشار اخبار امنیتی، انتشار اخبار خیلی زرد و اخبار غیر ضروری و حتی کذب می پردازند، رسانه های رسمی نیز مجبورند واکنش نشان دهند که این سخت ترین و مهلک ترین ضربه ای است که رسانه های رسمی تحمل می کنند! چرا که اگر سکوت در پیش گیرند به بی اطلاعی و بی تفاوتی متهم می شوند و اگر موضع گیری کنند از رسالت اصلی خود در انتشار اخبار مهم ، ضروری و اساسی دور شده اند.
در استان گلستان هم این کانالها و پیج ها که بعضاً با کاربران فیک غنی سازی شده اند کم نیستند، هر از گاهی با انتشار برخی اخبار علاوه بر متشنج کردن جو روانی جامعه ، باعث بروز مشکلات ثانویه نیز می شوند.
هر چند آگاهی حق مردم است ولی باید پذیرفت در مواقعی انتشار یک خبر در بدترین زمان ممکن ، نه تنها دردی از مردم دوا نمی کند بلکه با ایجاد چالش های جدید علاوه بر ایجاد حس بدبینی در جامعه ، کارکرد و زحمات نهاد های مختلف را زیر سوال می برد.
قطعا دستگیری قاتلی که از ارتکاب قتل اطمینان ندارد آسان تر از دستگیری قاتلی است که از خبر قطعی فوت طرف نزاع خود در شبکه های مجازی مطمئن شده است! وقتی در این کانال ها و صفحات ، صدای ترکیدن لاستیک یک کامیون، صدای تیر تعبیر می شود و هر سقوط از ارتفاعی، خودکشی تلقی می شود و با دامن زدن به وقوع هر آسیب اجتماعی که ممکن است در همه شهر ها و کشورها یا در بین همه طوایف رخ دهد،
رسماً امنیتی کردن فضا و سیاه نمایی در جامعه تایید می شود و زحمات چندین نهاد آموزشی و پرورشی و امنیتی زیر سوال می رود. بدون شک گاهی اوقات انتشار یک خبر ( حتی خبر صحیح و دارای اصالت) در زمان نامناسب ( به ویژه اخبار امنیتی یا قضایی و حتی درگیری های شخصی و … ) ، منجر به بروز مشکلات عدیده ای در زمینه پیگیری، دستگیری و حتی برخورد با عوامل مخل می شود .
از سوی دیگر باید اذعان داشت که گمانه زنی، تهمت، ایجاد اختلافات قومی – قبیله ای، انتشار اخبار غیر واقعی و زرد از مختصات برخی از این کانال ها و شبکه های غیر رسمی است که قابلیت انتشار نظرات کاربران ( کامنت) هم به نوعی نفت روی آتش شده و انتشار این کامنت ها بعضاً باعث بروز تنش و حوادث ناگوار در فاز بعدی رویداد می شود.
شایان ذکر است امنیت روانی و فیزیکی جامعه به ویژه در استانی که از آن به عنوان گلستان قومیت و رنگین کمان اقوام یاد می شود و اهالی آن با داشتن گرایش های مذهبی متفاوت، در نهایت صلح و رفاقت و همدلی ، در کنار هم مشغول زندگی هستند، شایسته پاسبانی و حراست بیشتری است و نباید اجازه داد، کمبود دانش و سواد رسانه ای یا کسب شهرت و مواردی از این دست این آرامش و امنیت شهروندان فهیم این دیار را خدشه دار کند.
جا دارد مسئولان استان علاوه بر تلاش برای بالا بردن سواد رسانه ای برخی مدیران در معرفی و شناساندن منابع خبری معتبر به جامعه و آگاهی بخشی به مردم در بالا بردن سواد رسانه ای و انتخاب منابع خبری مطمئن، زمینه را برای انتشار اخبار موثق و معتبر هموار سازند. از سویی ضرورت دارد صاحبان و گردانندگان این کانال ها و صفحات را نیز به گونه ای توجیه کنند تا برای جذب چند فالوور بیشتر یا کسب محبوبیت و شهرت ، اعتبار و امنیت استان را زیر سوال نبرند!
نوشته : وحید حاج سعیدی
خبرنگار و عضو هیات تحریریه ترکمن نیوز
نظر شما چیست ؟