فرهنگی-ترکمن نیوز- نشست ماهانه ادبی انجمن شعر و ادب تورکمنی میراث، بامدیریت آقای منصور طبری وخوش آمدگویی به مهمانان توسط ایشان آغاز گردید. جلسه‌ی این ماه به بررسی جایگاه شعر تورکمن و قالب‌های شعری آن اختصاص یافته بود.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی ترکمن؛ عبدالقهار صوفی‌راد ضمن عرض سلام و ادب به حضارگرامی، در ارتباط با موضوع مطرح شده، با تقسیم بندی ادبیات تورکمن به چهار دوره در اعصار مختلف، بیانات خود را آغاز کرد.
وی در ادامه اظهار داشت: دوره‌ی اول شامل سنگ نوشته‌ها و ادبیات مشترک تورکان قدیم است و از آثار ارزشمند این دوره از جمله غوتادغوبیلیک، دیوان لغات‌التورکِ محمودکاشغری، غورقوت آتا و آثار فۇلکلوریک چون گوراوغلی، شاه صنم غریب و… می‌باشد. دوره‌ی دوم، قرون ۱۳ تا ۱۷ میلادی را دربر می‌گیرد. از شخصیت‌های برجسته‌ی ادبی این دوره می‌توان از خوجه‌احمد یساوی، جهانشاه حقیقی، فضولی و نوایی و دیگران نام برد. وی سپس به دوره‌ی خاص سوم پرداخت و قرون ۱۸ و ۱۹ را دوره‌ی پدید آمدن ادبیات کلاسیک تورکمن نامید و از بزرگان این دوره نیز از نورمحمدعندلیب، دولت‌محمد آزادی، مختومقلی فراغی، شیدایی، شاه بنده و… یادکرد. دوره ی چهارم ادبیات تا زمان حال را با بررسی منسجم ادامه داد و پس از آن به نحوه‌ی شکل گیری شعرتورکمن و پیروی از قواعد و قالب‌های شعری پرداخت.
صوفی راد در ادامه اذعان داشت: در اشعار شاعران تورکمن از دوره‌ی ادبیات کلاسیک، وزن هجایی مسیری استوار یافت و شاعران تورکمن ازقاعده‌ی وزن هجایی که میراث با ارزش دوران کهن بود، به جهت خوش ترکیبی آن در سرودن اشعار، این روش را به کار بردند و در این مسیر آثار ارزشمند پدر شعر کلاسیک تورکمن مختومقلی فراغی تأثیر به سزایی داشته و همین تاثیر نیز دراشعار تورکمن و پیروی از سبک فراغی در قاعده‌ی هجایی، باعث تداوم استفاده از این روش گردیده است.
وی افزود: ادبیات شفاهی تورکمن ازجمله هوودی مادران، لأله‌ها و موُنجوق آتدی‌ها و… برپایه وزن هجایی سروده شده‌اند.
خصوصا در دوعصر هجده و نوزده، پیروی از این قاعده بر شعر تورکمن سنگینی می‌کند. همچنین در دوره‌های اخیر و ابتدای قرن بیستم، شعرایی چون دولت‌مأمد بال‌قزل و دوردی قلیچ و دیگران که اشعارشان با معانی ژرف بوده و در استفاده‌ی بهینه ازقاعده ی اوزان هجایی سود جسته بودند نیز اشاره کرد و از افراد برجسته‌ی ادبیات ترکمنستان که تاثیر به سزایی در اشعار شاعران تورکمن داشتند، ازجمله شخصیت‌های برحسته ادبی همانند بردی کربابایف، مأمد سید، قربان‌نظر عزیز و کریم قربان‌نفس نام برد و از مرحوم ارازمحمد شاعری، ستارسوقی، عیدی اونق و….. به عنوان شاعران شاخص و تاثیرگذار دوره‌ی اخیر شعر تورکمن‌های ایران نیز نام می‌برد.
استاد صوفی‌راد پس از آن به تقسیم بندی و نحوه‌ی شکل گیری و همچنین ساختار شعری قالب های مطرح را با مثال به‌خوبی ارائه نمود. ازجمله غزل، قصیده، مثنوی، انواع مسمط، قطعه، تواشیح، مستزاد، ترجیع بند و….را با فرمول های شعری به حضار تشریح کرد و برای هر قالب، از دوره‌های مختلف مثالی آورد. وی ضمن ارائه‌ی توضیحات در خصوص موشّحات عربی و نیز فارسی در خصوص نام قالب اشعاری مثل «منگزأر حؤکوٌملی» مختومقلی که به نام موشّح معرفی شده با قرائت نمونه هایی از اشعار مختومقلی و دیگران پیشنهاد نمود قالب این اشعار «سطیر آرا قاپئیالئ غوُشغئ» یا مثلا «مستزاد توشیحی» نامیده شود.
وی در ادامه، مجددأ از شخصیت‌های معروف تورکمن در دوره‌های مختلف ازجمله غایبی، آزادی، فضولی و حتی از شاعر مرحوم نازمحمدپقه، امانگلدی امان، ارازمحمد شاعری در قالب رباعی تورکمن نام می‌برد.
استاد صوفی‌راد در ادامه‌ی مطالب، استفاده از هریک از قالب‌های شعری را برای شاعران یک فرصت دانسته و در این راستا آنان را تشویق کرده و شاعران را برای ذوق‌آزمایی در انواع قالب‌ها ترغیب نمود.
وی پس از دوساعت سخنرانی سودمند و با تشویق مشتاقان، مراحل پایانی مطالبش را به‌طور خلاصه با بیان تعدادی از اشعارِ شاعران معاصر به پایان رساند.
پس از آن، آقای منصور طبری با تشکر از آقای عبدالقهار صوفی‌راد و همچنین از علاقه‌مندان حاضر در جلسه، لحظاتی را به پرسش و پاسخ اختصاص داد و این جلسه درساعت هشت ونیم (8:30) شب با دعای خیر یکی ازحضار، خاتمه یافت.
این نشستِ ادبی، آخرین نشستِ سال 97 بود.
گزارش از: هادی خرمالی
نظر شما چیست ؟