گلستان-تورکمن‌نیوز- در حالیکه به گفته برخی از کارشناسان با در نظر گرفتن ارزش واقعی و اقتصادی آب میتوان به افزایش راندمان آبیاری در بخش کشاورزی کمک کرد اما بسیاری از کشاورزان با رد این مطلب معتقد هستند تا زمانی که زیرساختهای لازم در بخش کشاورزی فراهم نباشد نمیتوان بحث ارزش واقعی آب را در این فعالیت اقتصادی درنظر گرفت.
به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مستقل ترکمن های ایران، کشور ایران بیش از متوسط جهانی در معرض کم‌آبی قرار دارد بنابراین میزان آسیبپذیری کشور در این بخش بیشتر است چرا که بخش اقتصاد متأثر از این پدیده خواهد بود.
گلستان به عنوان یکی از قطبهای اصلی کشاورزی در کشور محسوب میشود و بدون تردید آب و حفظ منابع آبی جایگاه مهمی در اقتصاد این استان دارد با این وجود در سال‌های اخیر منابع آبی بر اثر تغییر اقلیم، خشکسالی و خطاهای انسانی پاسخگوی نیازها نبوده و از سویی بخش کشاورزی حدود 70 تا 80 درصد از منابع مورد بهره‌برداری آب را به خود اختصاص میدهد در حالیکه سهم این بخش در اشتغالزایی حدود 20 درصد است. به گفته برخی کارشناسان به دلیل پایین بودن قیمت آب در کشور، شاهد افزایش مصرف در این بخش هستیم در حالی که با تعیین قیمت واقعی آب و اصلاح الگوی مصرف میتوان از هدر رفت آب در بسیاری از بخشها از جمله بخش کشاورزی جلوگیری کرد.
*تدوین سیاست گذاری قیمت آب برای در نظر گرفتن ارزش واقعی آن
در همین رابطه عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان با بیان اینکه برنامهریزان بخش کشاورزی و متولیان آب باید به فکر ایجاد بازار آب همانند کالاهای دیگر باشند در گفت و گو با خبرنگار ما اظهار کرد: در حال حاضر، کشاورزان برای مساحت زمین و حتی بسیاری از کالاهای کم ارزش دیگر که مالکیت آنرا دارند، چون قابل فروش در بازار هستند، حساسیت زیادی برای حفظ و نگهداری آن نشان میدهند بنابراین اگر آب یک کالای با ارزشی است باید همانند دیگر کالاها سند و بازار برای فروش داشته باشد.
علیرضا کیانی تصریح کرد: تا زمانی که آب از نظر اقتصادی ارزش واقعی خود را نداشته باشد، انگیزه لازم برای حفظ و نگهداری آن نیز اندک است بنابراین برنامههای دیگر که برای افزایش راندمان آبیاری مدنظر است، تحتالشعاع آن قرار گرفته و به نتیجه دلخواه منجر نخواهند شد. در نتیجه برای افزایش راندمان آبیاری قبل از هر اقدامی، ابتدا باید سیاست قیمتگذاری آب تدوین و ابلاغ شود به طوری که آب ارزش اقتصادی واقعی خود را پیدا کند.
وی با بیان اینکه تلفات اصلی که منجر به کاهش راندمان آبیاری در کشور شده است، در داخل مزرعه اتفاق میافتد، افزود: در یک سامانه آبیاری آّب در مسیرهای کانال انتقال، توزیع و همچنین در داخل مزرعه تلف میشود، تلفات آب در مسیرهای انتقال و توزیع به سادگی و با استفاده از لوله قابل پیشگیری است. به طوریکه با انتقال آب توسط لوله راندمان در این دو بخش به 100 درصد افزایش خواهد یافت.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات گلستان برنامههای عملیاتی برای افزایش راندمان آبیاری را در دو برنامه کوتاهمدت و بلندمدت بیان کرد و گفت: اصلاح روش‌های موجود آبیاری جزو برنامه‌ریزی کوتاهمدت محسوب شده و در واقع این گام عملیاتی در الویت است به دلیل اینکه بخش زیادی از مزارع تحت آبیاری سنتی و از هیچ الگوی خاص فنی پیروی نمی‌کند و آبیاری مطابق سلیقه شخصی انجام می‌گیرد.
کیانی بیان کرد: در استان گلستان از مجموع 700 هزار هکتار اراضی زراعی و باغی فعال در حدود 350 هزار هکتار آبی تلقی میشود که از این مقدار در حدود 47 هزار هکتار تاکنون مجهز به سامانه آبیاری تحت فشار شدند. بنابراین حدود 300 هزار هکتار از اراضی آبی تحت روش‌های سنتی قرار دارند در نتیجه اصلاح روش‌های آبیاری سنتی با اقداماتی نظیر تسطیح، تجهیز و نوسازی، استفاده از روش‌های جوی پشته‌ای و لوله‌های دریچه‌دار، تنظیم و اصلاح ابعاد مزرعه با مقدار آب، شیب و نوع خاک مزرعه کمک شایانی در جهت افزایش راندمان آبیاری است.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر سهم اراضی که با روش سنتی آبیاری میشوند در حدود 85 درصد است در نتیجه پتانسیل بسیار بالایی برای تحقق استفاده بهینه از آب با اصلاح روش‌های موجود آبیاری وجود دارد و باید در برنامه‌ریزی‌ها در اولویت خاص قرار گیرد.
*افزایش راندمان آبیاری با اجرای روش‌های نوین
وی جایگزینی سامانههای موجود آبیاری با روش‌های نوین را جزو برنامه‌ریزی بلندمدت برای افزایش راندمان آبیاری عنوان کرد و گفت: راندمان آبیاری در سامانههای آبیاری تحت فشار از شرایط مناسبی برخوردار است، به طوری که با روش بارانی، راندمان 75 درصد و با روش قطره‌ای، راندمان90 تا 95 درصد قابل دستیابی است. با توجه به شرایط اقلیمی و کمبود منبع آبی، لزوم استفاده از سیستم‌های آبیاری فوق نیازی به تأکید ندارد به همین دلیل در سال‌های اخیر گرایش به سمت استفاده از سامانههای نوین آبیاری در محافل کارشناسان و مسوولان سوق داده شده و حجم عظیمی از امکانات سازمانهای ذیربط در این خصوص سرمایه‌گذاری شد.
کیانی ابراز کرد: برای استفاده درست از این سامانهها بایستی تمهیداتی در خصوص کیفیت اجرا و بهره‌برداری صحیح از آن مد نظر قرار گیرد تا اهداف مورد انتظار محقق شود از طرف به دلیل نبود تکنولوژی فراگیر در استفاده وسیع از روش‌های آبیاری تحت فشار جایگزینی و گذر از روش سنتی به روش تحت فشار تدریجی خواهد بود و به همین دلیل به یک برنامه درازمدت نیاز دارد.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات گلستان در پاسخ به این سؤال که آیا با محدود کردن یا حقابه کردن کشاورزی میتوان راندمان آبیاری در این بخش را افزایش داد، گفت: راندمان آبیاری یک مسئله مهندسی و به سامانهها و مدیریت آنها بر میگردد به عبارت دیگر راندمان آبیاری به عملکرد محصول و درآمد ناشی از آن ارتباط پیدا نمی‌کند، برای ارتباط بین آب و عملکرد از شاخص بهرهوری آب استفاده میشود برای افزایش راندمان آبیاری و متعاقب آن افزایش بهرهوری آب لازم است تا مدل مصرف آب در کشاورزی تغییر و اصلاح شود محدود کردن یا در نظر گرفتن حقابه کشاورزی به مفهوم افزایش ارزش آب است همانطوری که افزایش قیمت آب نیز همین کارکرد را دارد.
کیانی بیان کرد: با افزایش ارزش آب، بهرهبرداران به طور طبیعی برای حفظ هر قطره آن تلاش خواهند کرد و این یعنی ایجاد انگیزه برای استفاده بهینه از آب که منجر به افزایش راندمان آبیاری خواهد شد. در این شرایط کشاورزان هم سعی میکنند تا از کشت گیاهان کم ارزش (درآمد کم با مصرف زیاد آب) به سمت کشت گیاهان با ارزش (درآمد بیشتر از آب کمتر) گرایش پیدا کنند.
*در بازار آشفته کشاورزی، پرداخت حقابه معنایی ندارد
در حالیکه به گفته برخی از کارشناسان با در نظر گرفتن ارزش واقعی و اقتصادی آب میتوان به افزایش راندمان آبیاری در بخش کشاورزی کمک کرد اما بسیاری از کشاورزان با رد این مطلب معتقد هستند تا زمانی که زیرساختهای لازم در بخش کشاورزی فراهم نباشد نمیتوان بحث ارزش واقعی آب را در این فعالیت اقتصادی در نظر گرفت.
در همین رابطه یک کشاورز گلستانی در گفتگو با خبرنگار فارس از گرگان اظهار کرد: بدون تردید در جایی که آب وجود نداشته باشد کشاورزی هیچ توجیهی ندارد از سویی محصولات کشاورزی را نمیتوان به عنوان یک محصول صنعتی جایگزین کرد.
اسماعیل مظاهری با بیان اینکه به دلیل ارزش بالای آب نمیتوان ارزش ریالی آن را در تولیدات محاسبه کرد، افزود: در حال حاضر وضعیت معیشتی کشاورزان آن قدر مطلوب نیست که به جز هزینههای موجود برای تولید محصول هزینه آب را نیز پرداخت کنند.
وی بیان کرد: اگر زیرساختها در بخش کشاورزی فراهم باشد به عنوان مثال کشاورز از بلاتکلیفی در کشت چه نوع محصول و فروش به موقع آن در آید از طرفی سود کشاورز با خرید تضمینی و به موقع محصولات مشخص شود آن وقت میتوان از آن سود حقابه را پرداخت کرد اما در حال حاضر با آشفتگی در بازار فروش محصولات کشاورزی نه تنها سود عاید کشاورز نمیشود بلکه بر هزینه و ضررهای این قشر بیش از گذشته افزوده میشود و نمیتوان انتظار پرداخت حقابه از آنها را داشت.
منبع: فارس
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمی‌یابند.
نظرات منتشر شده مخاطبین به منزله تایید یا رد آن توسط تورکمن‌نیوز نیست و تنها در جهت رعایت حقوق نظر دهندگان انتشار می‌یابد.