یادداشت-تورکمننیوز: در عصر کنونی بیکاری به یکی از دغدغههای اساسی جوامع در سراسر دنیا تبدیل شده است. در واقع این معضل یکی از معضلات اساسی جوامع شهری و روستایی محسوب میشود که بی ارتباط با سایر گرفتاریها و معضلات جامعه نیست.
مهاجرت، ایجاد شغلهای کاذب و سایه، گسترش دلالی، قاچاق مواد مخدر و کالا، سرقت، اعتیاد، نزاع و درگیری، خفتگیری، زورگیری، کلاهبرداری، عضویت در شرکتهای هرمی و برخی اعمال مجرمانهریز و درشت دیگر، از تبعات گسترش بیکاری در سطح جامعه محسوب میشوند. فلذا توجه به این موضوع در دستور اکثر دولتها در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه قرار دارد. عوامل فراوانی در افزایش بیکاری دخیل هستند. صنعتی شدن جوامع، پائین بودن رشد اقتصادی کشور، مقطعی بودن سیاستهای اشتغالزایی، كاهش نرخ بیكاری تنها با تزریق نقدینگی، عدم توجه به آموزش، واردات بی رویه، مطابق نبودن آموزشهای دانشگاهی با نیازهای بازاركار، غیرقابل استناد بودن برخی آمارها ، تغییر نگرش افراد و تن ندادن به کارهای ساده، تمایل به پشت میز نشینی، ورشکستگی واحدهای تولیدی، قاچاق کالا و ارز و ... از عمده دلایل بیکاری در کشور در سالهای اخیر میباشند. هر چند راهکارهای فراوانی برای جلوگیری از گسترش بیکاری توسط کارشناسان مطرح میشود ولی اجرایی شدن بسیاری از آنها نیاز به بودجه و امکانات فراوان دارد. اما راهکارهای دیگری نیز وجود دارند که اجرای آنها نیاز به بودجه و امکانات خاص نیست.
صنایع دستی، راهکاری در دسترس و ارزان
در کشور ما نیز همگام با سایر کشورها، همه ساله طرحهای مختلفی در خصوص کاهش میزان بیکاران جامعه صورت میگیرد که متاسفانه این راهکارها تاکنون چندان کارگشا نبودهاند و آمار بیکاران کشور رو به افزایش است. بسیاری از طرحها و اقدامات دولتها در سالهای عمدتاً موضعی و موقتی بودهاند و حتی در مواقعی باعث بیکار شدن عدهای دیگر نیز شده است.
اما یکی از راهکارهای اساسی و پایدار در ایجاد اشتغال توجه به صنایع و هنرهای دستی میباشد. کشور ما به دلیل وجود اقوام و قومیتهای مختلف و دارا بودن پیشینه و قدمت تاریخی، صاحب صنایع دستی و هنرهای سنتی بیشماری است که بدون شک توجه به هر کدام از این صنایع، مشکل بیکاری تعدادی زیادی از جوانان جویای کار را حل خواهد کرد. جالب اینکه صنایع دستی در کشور مختص به یک استان یا ناحیه از کشور نیست و در اکثر استانهای کشور صنایع دستی خاص آن استان یا ناحیه به چشم میخورد که ذکر نام این صنایع به دلیل کثرت و فراوانی، از حوصله این بحث خارج است. صنایع و هنرهای دستی به علت زود بازده بودن، مواد اولیه ارزان، دسترسی آسان به مواد اولیه، عدم نیاز به سرمایهگذاریهای کلان، امکان یادگیری به صورت سنتی یا کلاسیک، سازگاری با محیط زیست و نداشتن آلایندگی، امکان تولید در منزل، داشتن مشتری فراوان در داخل و خارج از کشور، ارزآوری در صورت صادرات، داشتن بازارهای خارجی، نداشتن تاریخ مصرف و ... از جمله صنایعی هستند که توجه به ظرفیتهای بالقوه این صنایع میتوانند نقش مهمی در کاهش آمار بیکاران کشور ایفا کند. از سویی با صادرات صنایع دستی تولیدی به کشورهای مختلف دنیا به نوعی فرهنگ اصیل و بومی کشور که مبتنی بر فرهنگ و اصالت و قدمت است، به سایر کشورهای دنیا صادر میشود. در واقع صنایع دستی میتوانند به عنوان سفیران فرهنگی این کشور علاوه بر ارزآوری، زبان گویای ما در آن سوی مرزها و زمینهساز گشایش باب گفتگو و مراودات فرهنگی و هنری باشند.
صنایع دستی کلید اشتغال زایی در استان گلستان
در بین استانهای کشور، استان گلستان نیز به واسطه ساختار منحصر به فرد از لحاظ قومیتی و تاریخی و وجود اقوام مختلف با صنایع دستی متنوع، میتواند به عنوان «قطب صنایع دستی» در منطقه یا حتی کشور تبدیل شود. وجود اقوام مختلف ترکمن، کتولی، ترک، قزاق، بلوچ، سیستانی، ترک و برخی قومیتهای دیگر در این استان رنگین کمانی از اقوام را یکجا گرد هم آورده است که هر کدام از این قومیتها صاحب صنایع دستی منحصر به فرد میباشند. از فرش دستباف ترکمن میتوان به عنوان یکی از شاهکارهای صنایع دستی کشور و حتی جهان نام برد. درحال حاضر استان گلستان یکی از قطبهای مهم تولیدکننده فرش ترکمنی، قالیچه، قارچین، گلیم، نمدبافی، گلدوزی، سوزن دوزی، ابریشم دوزی برپارچه، زیورآلات ترکمنی، ساختن آلات موسیقی، سبد بافی، ریسندگی و بافندگی الیاف، پارچه بافی و تولید وسایل چوبی است. مارکوپولو ، سیاح معروف هنگام دیدار از ترکمن صحرا در قرن سیزده میلادی در سفرنامه خود از اسب و فرش ترکمن نام برده و به تعریف و تمجید از آنها پرداخته است. از دیگر صنایع دستی عمده استان میتوان به جاجیم چه، چادر شب، دستمال، رومیزی، سفره، لباسهای زیبای محلی، قالی، قالیچه، قارچین، پلاس، پشتی، سوزن دوزی و زیورآلات مانند: گوشواره ، دستبند، سینه ریز، پابند، بازوبند و... اشاره کرد.
اما متاسفانه با وجود چنین پتانسیل و ظرفیت های بالقوهای در صنایع دستی، نه تنها از این جایگاه به طور شایسته برای کمرنگ کردن سایه بیکاری در استان استفاده نمیشود، بلکه روز به روز نیز از تعداد هنرمندان استان نیز کاسته میشود و برخی از آنها به ناچار رو به سایر کارهای پردرآمدتر میآورند!
صنایع دستی هنری پرفروغ، اما کم رونق و کم سود
با وجود پرفروغ و چشمنواز بودن صنایع دستی، متاسفانه در سالهای اخیر بیمهریهای فراوانی نسبت به این صنایع روا شده است و رونق اقتصادی چندانی در این عرصه دیده نمی شود. ورود بیرویه صنایع دستی بیکیفیت و ارزان چینی اولین دلیل کم رونق شدن هنر صنایع دستی در استان گلستان و حتی سایر استانهای کشور می باشد. دشواری یافتن بازار فروش، آشنا نبودن با بازار یابی خارجی، نوسان قیمت مواد اولیه، بالارفتن میزان اجاره کارگاههای تولیدی که باعث خانگی شدن این صنایع شده است، سختی کار و درآمد نسبتاً کم با شرایط موجود، خوشبین نبودن به آینده و ناپایدار دانستن این شغل و ... از دیگر عوامل کم رونق شدن صنایع دستی و روی آوردن هنرمندان استان به سایر مشاغل میباشد.
ایجاد اشتغال در سایه خدمات پس از تولید
بدون شک اولین گام در حفظ هنرمندان قدیمی و افزایش گرایش جوانان به تولید صنایع دستی برنامهریزی در این امر میباشد. تولید صنایع دستی بدون داشتن پشتوانه و حامی مالی و فکری منافع چندانی عاید هنرمندان استان نخواهد کرد. راهکارهای زیر در خصوص توسعه صنایع و هنر دستی در استان شاید نوید بخش روزهای خوش در این صنعت مانا و پایدار باشند:
الف) راهاندازی کلاسهای آموزشی و آموزش رایگان ساخت صنایع دستی به افراد علاقهمند
ب) تاسیس شرکت تعاونی صنایع دستی در شهرهای استان و خرید تضمینی صنایع توسط این شرکت تعاونیها با حمایت دولت
پ) مشارکت بانکها در خرید بخشی از صنایع دستی و توزیع در جامعه به صورت جایزه
پ) ایجاد کارگاههای شبانه روزی در سطح شهرها و روستا با سیستم کار ساعتی. بدین صورت که افراد به جای رفتن به دنبال وام، مواد اولیه، بازار فروش، یافتن مشتری و سایر گرفتاریهای موجود در عرصه تولید و فروش به این کارگاه ها مراجعه و در ازای ساعاتی که به تولید می پردازند، دستمزد دریافت کنند. بدیهی است که در ازای کار بیشتر، دستمزد بیشتری نیز دریافت خواهند کرد.
ت) برگزاری نمایشگاههای سالانه استانی و ملی
ث) ایجاد شهرکهای صنایع دستی
ج) تولید فیلم و سریال با مضمون اشتغالزایی از طریق صنایع دستی
چ) ممنوعیت عرضه صنایع دستی چینی در بازار های استان
امید است با جدی گرفتن ظرفیت های موجود در صنایع دستی، شاهد افق های روشن در کاهش نرخ بیکاری در استان و شکوفا شدن اقتصاد خانواده هایی که به این صنایع وابسته هستند باشیم.
حاجی محمد اسماعیلی
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمییابند.
نظرات منتشر شده مخاطبین به منزله تایید یا رد آن توسط تورکمننیوز نیست و تنها در جهت رعایت حقوق نظر دهندگان انتشار مییابد.