امضای توافق نامه بین شبکه ملی برق ازبکستان و شرکت “دا افغانستان برشنا ” (DABS) در مورد تأمین برق افغانستان برای یک دوره 10 ساله، از مهمترین نتایج این ملاقات بود. این قرارداد اجرای عملی توافقاتی است که در سفر محمد اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان به ازبکستان در دسامبر سال 2017 حاصل گردید.
با درخواست خبرگزاری “DUNYO”، رئیس مؤسسه مطالعات استراتژیک و منطقه ای رستم خرموف تحت نظر دفتر ریاست جمهوری ازبکستان، گزارشی از این رویداد ارائه نمود.
امضای این سند را می توان گامی مهم در تاریخ کنونی روابط ازبکستان و افغانستان دانست که هدف آن دستیابی به منافع بلند مدت و اهداف استراتژیک دو کشور است.
اولاً، این توافق نامه چشم اندازهای گسترده اقتصادی را نمایان می کند و بدون استثنا ذینفعان آن، هر دو طرف هستند.
ازبکستان به عنوان یک منبع تأمین کننده برق در بازار افغانستان با تأمین منظم برق از سال 2002 شناخته میشود. از آن زمان، حجم صادرات ازبکستان به افغانستان از 62 میلیون کیلووات در ساعت به تقریباً 2.6 میلیارد کیلووات در ساعت، یعنی بیش از 40 برابر افزایش یافته است. در نتیجه، امروز ازبکستان 56.5٪ از واردات برق به افغانستان را پوشش می دهد.
پیمانکاران ازبک نیز در توسعه زیرساخت های برق افغانستان و در درجه اول در اجرای پروژه ساخت خط انتقال “سورخان-پول خمری” به طول 260 کیلومتر مشارکت دارند.
برای افغانستان نیز به نوبه خود، تعامل با ازبکستان در این زمینه از نظر تأمین امنیت برق این کشور مهم است.
این موضوع به دلیل وابستگی زیاد اقتصاد افغانستان به منابع خارجی برق است که بیش از 80٪ تقاضای سالانه برق را تشکیل می دهد. بنابراین، تولید برق داخلی در افغانستان فقط 1.1 میلیارد کیلووات در سال است و این کشور سالانه 4.6 میلیارد کیلووات برق وارد می کند.
با این وجود، به دلیل ناکافی بودن حجم تولید و واردات و عدم وجود شبکه گسترده ای از خطوط انتقال برق در کشور، مشکل کمبود شدید برق همچنان وجود دارد. امروزه تنها 30٪ از جمعیت به شبکه برق متصل هستند و بیشتر جمعیت روستایی که 75٪ از کل جمعیت افغانستان را تشکیل می دهند بدون برق باقی مانده اند. همچنین کمبود برق، امکان تأمین تقاضای رو به رشد اقتصاد را فراهم نمی کند و مانع توسعه کامل پتانسیل صنعتی کشور می شود.
بنابراین، مسائل مربوط به افزایش تقاضای مردم و اقتصاد کشور با برق به یکی از وظایف اولویت دار دولت افغانستان تبدیل شده است.
پروژه سورخان-پول خمری نقش مهمی در دستیابی به این اهداف با گسترش تأمین انرژی افغانستان خواهد داشت، زیرا ساخت و راه اندازی این خط انتقال برق حجم تأمین انرژی توسط ازبکستان را 70٪ افزایش می دهد – تا 6 میلیارد کیلووات در سال، که به 10 میلیون خانوار در روز خدمات ارائه می دهد.
این نکته قابل توجه است که از زمان ساخت خط انتقال برق جدید، اجرای این برنامه ها برای سایر کشورهای آسیای مرکزی نیز جذاب است زیرا سیستم برق افغانستان را به سیستم برق واحد آسیای مرکزی متصل می کند، در نتیجه به ادغام اولیه کابل در روند اقتصادی منطقه نیز کمک می کند.
همچنین پروژه های انرژی اجرا شده توسط ازبکستان فرصت هایی را برای کشورهای آسیای مرکزی که دارای پتانسیل زیادی در انرژی های آبی و خورشیدی هستند ایجاد می کند تا از طریق افغانستان به منطقه آسیای جنوبی صادر کنند. در درازمدت، این امر به آنها امکان می دهد نقشی اساسی در بازار گسترده انرژی در منطقه جنوب آسیا داشته باشند و می توانند به منبع مهم درآمد صادراتی برای کل منطقه تبدیل شوند.
از نظر اقتصادی، همکاری های انرژی ازبکستان و افغانستان افق های جدیدی را برای تعامل، به ویژه در زمینه حمل و نقل و ارتباطات، آشکار می کند. در این زمینه، باید تأکید کرد که توسعه ارتباطات حمل و نقل بدون برق غیرممکن است. تأمین کامل برق افغانستان، پیش زمینه های مطلوبی را برای توسعه شریان های حمل و نقل کشور و همچنین چشم اندازهای مطلوبی برای ساخت چنین خطوط ریلی مانند مزار شریف – کابل پیشاور و مزار شریف – هرات – قندهار ایجاد می کند.
ازبکستان علاقه مند به اجرای این برنامه ها است زیرا توسعه زیرساخت های حمل و نقل افغانستان، راه را به بنادر ایران و پاکستان باز می کند. بعلاوه، با استفاده از پتانسیل ترانزیت کشور همسایه برای ورود به بازارهای نویدبخش، افزایش صادرات محصولات ازبکستانی و کاهش قابل توجه هزینه های صادرات و واردات امکان پذیر خواهد بود.
ثانیاً، پروژه های انرژی ازبکستان سهم مهمی در تثبیت اوضاع اجتماعی در افغانستان دارند که تحت تأثیر اوضاع نامطلوب اپیدمیولوژیکی وخیم تر می شود.
بر اساس برآورد بانک جهانی، تأثیر COVID-19 بر اقتصاد افغانستان بسیار منفی خواهد بود و در نتیجه آن رشد اقتصادی کشور حدود 4.4٪ کاهش می یابد.
چنین افت رشد تولید ناخالص داخلی همراه با کاهش حمایت اقتصادی خارجی، توانایی کابل در حفظ تعهدات اجتماعی خود و اطمینان از عملکرد اقتصاد را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
امروز، حدود 16 میلیون افغان به دلیل تأثیر اقتصادی COVID-19 به کمک های بشردوستانه نیاز دارند. بر اساس پیش بینی ها، به دلیل بیماری همه گیر، بیکاری در افغانستان می تواند 40 درصد و فقر 70 درصد افزایش یابد. بعلاوه، یک سوم جمعیت افغانستان از جمله 7.3 میلیون کودک با کمبود غذا روبرو هستند. همزمان ، طبق گزارش سازمان ملل، حدود 2 میلیون کودک زیر 5 سال در افغانستان با گرسنگی شدید روبرو هستند و 8.7 میلیون نفر به کمک مداوم و طولانی مدت نیاز دارند.
در این زمینه، تأمین منظم برق ازبکستان عملکرد مراکز مهم اجتماعی مانند بیمارستان ها و مدارس را در افغانستان تضمین می کند و به کابل اجازه می دهد تا بحران انسانی را مهار کند.
از ژانویه 2018، ازبکستان با در نظر گرفتن چنین مشکلاتی، قیمت برق عرضه شده به افغانستان را تقریبا 45 درصد کاهش داده است: به 5 سنت در هر کیلووات و در ژوئیه 2019 هزینه قرارداد ساخت خط انتقال برق سورخان-پول خمری را به 45 میلیون دلار کاهش داد.
ثالثاً، امضای قرارداد فوق الذکر برای تأمین برق، از لحاظ اطمینان از ثبات طولانی مدت در افغانستان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا روند صلح آغاز شده در افغانستان باید مبنای اقتصادی – اجتماعی داشته باشد.
این امر به این دلیل است که توسعه تدریجی بخشهای اصلی اقتصاد افغانستان، مشکل بیکاری مردم افغانستان و تأمین درآمد آنها، به سطح برق رسانی کشور نیز بستگی دارد. بعلاوه، عدم وجود انرژی، اقتصاد توسعه نیافته، بخش اجتماعی، دولت را در معرض فروپاشی قرار می دهد. بنابراین، طبق اعلام بانک جهانی، در حالی که درآمد دولت افغانستان حدود 2-2.5 میلیارد دلار است، افغانستان برای تأمین نیازهای بودجه ای به حدود 10 میلیارد دلار نیاز دارد که 4.5 میلیارد دلار آن هزینه های امنیتی است.
با در نظر گرفتن این موضوع، تأمین برق بی وقفه به ارگان های دولتی و نهادهای اقتصادی ملی می تواند تأثیر ثابتی بر اوضاع امنیتی کشور داشته باشد. در نتیجه، به نمونه بارزی از زندگی صلح آمیز و ثبات اقتصادی تبدیل خواهد شد.
بنابراین، ساخت خط انتقال برق سورخان-پول خمری توسط همه احزاب مخالف افغانستان – دولت افغانستان و جنبش طالبان – حمایت می شود. موسسات مالی بین المللی نیز از پروژه های برق ازبکستان پشتیبانی می کنند و آمادگی خود را برای مشارکت در اجرای آنها ابراز داشته اند. به ویژه، بانک توسعه آسیا قصد دارد بودجه احداث خط انتقال سورخان – پول خمری را تأمین کند. توافق نامه فوق الذکر مبنای حقوقی بودجه ADB برای ساخت خطوط انتقال برق با مشارکت پیمانکاران ازبکستانی است.
در نتیجه، مشاغل جدیدی برای متخصصان ازبکستان ایجاد می شود و شرکت های این کشور تجربه بین المللی را کسب می کنند.
همچنین اجرای این پروژه به نوعی “داستان موفقیت” برای جامعه جهانی تبدیل خواهد شد و اثبات این امکان به شرط وجود اراده سیاسی کافی برای اجرای سایر پروژه های امیدوار کننده در افغانستان است.
به نوبه خود، برقراری صلح و ثبات در افغانستان، جذابیت سرمایه گذاری در آسیای مرکزی را افزایش می دهد، زیرا بی ثباتی در این کشور به طور قابل توجهی ظرفیت سرمایه گذاری کل منطقه را محدود می کند.
بنابراین، توافق تأمین برق از ازبکستان به افغانستان تأثیر بسیار زیادی دارد که نه تنها در رسیدن به سطح جدیدی از روابط اقتصادی بین دو کشور بلکه در دستیابی به صلح پایدار در کشور همسایه و حصول اطمینان از ثبات و توسعه در فضای وسیع اوراسیا، نقش بسزایی خواهد داشت.
-
کد خبر :
82215
- /
-
تاریخ و ساعت :
14:29 | ۱۶ شهریور ۱۳۹۹
- /
- دسته بندی :
-
پ
لینک خبر
نظر شما چیست ؟