ترکمن نیوز: گفت و گوی خبرنگار ترکمن نیوز با مهندس میثم عباسی مشاور و فعال حوزه فناوری و صنعت درباره توسعه تعاملات چند جانبه و همکاری های بین همسایه ای کشورهای یک منطقه جغرافیایی، را با هم میخوانیم.
توسعه تعاملات چند جانبه و همکاری های بین همسایه ای کشورهای یک منطقه جغرافیایی از اولویت های دیپلماسی در جهان امروزی به شمار می رود. به هر میزان برنامه ها و ابتکاراتی توسط کشور ها برای کاهش تنش های بین همسایه ای و افزایش همگرایی، ارائه و پیاده سازی گردد به همان میزان شاهد رشد گفتمان های هم افزا خواهیم بود که اثرات اش را در کوتاه مدت و بلند مدت بر جای می گذارند. اشتراکات فرهنگی، زبانی، مذهبی و تاریخی می توانند گزینه های مناسبی برای کلید خوردن برنامه های همکاری باشند. اما جهان امروزی نشان داده است که عوامل دیگری نیز می توانند بر توسعه روابط دیپلماتیک اثر گذار باشند. یکی از جدید ترین مدل های همکاری بین المللی چند جانبه را می توان در حوزه دانش و فناوری یافت و موضوعات فناوری محور به یکی از ابزار های بسیار مفید در عرصه دیپلماسی تبدیل شده اند.
“همکاری های فناوری محور دارای پتانسیل بالایی برای هم افزایی کشور های یک منطقه می باشند و در این میان می توانند به عنوان چارچوبی جهت گسترش روابط دیپلماتیک بین همسایه ای مطرح شوند.“ازبکستان کشوری با تاریخ و فرهنگ غنی است که همواره در طول تاریخ دارای جایگاهی بالا در علم، ادب و فرهنگ بوده است. ولایات مختلف این کشور از جمله بخارا، اندیجان، سمرقند و خوارزم هرکدام محل تولد و ظهور اندیشمندان بزرگی بوده اند. ازبکستان با جمعیت تقریبی 33 میلیون نفری ( مطابق آمار های 2018 ) بزرگترین بازار مصرف بالقوه در آسیای میانه را دارد. ازبکستان کشوری جوان است و بیش از دو سوم جمعیت در سن کار (64-15 سال) هستند. این کشور دارای ظرفیت های بالایی از لحاظ اقتصادی می باشد.
رشد اقتصادی این کشور موفق و مثبت بوده است و پیش بینی می شود در سال 2021 نیز نرخ رشد شاخص هایی مانند تولید ناخالص داخلی افزایش یابد.
ازبکستان از نظر ژئوپلتیک تنها کشوری است که با هر چهار کشور دیگر آسیای میانه به علاوه افغانستان همسایه است و این موضوع باعث جذابیت موقعیت این کشور در تصمیم گیری ها و طرح های اقتصادی کلان از جمله در حوزه لجستیک و انرژی منطقه ای و حوزه دریای خزر می باشد. علاوه بر این موقعیت جغرافیایی ازبکستان دارای پتانسیل کمک به فرآیند ها و طرح های صلح است.
“وجود منابع معدنی و انرژی غنی را می توان عاملی در جهت رشد یک کشور در زمینه های صنعتی و برنامه های اقتصادی اش دانست. ازبکستان دارای منابع اولیه معدنی و انرژی غنی می باشد. ازبکستان دومین تولید کننده گاز طبیعی در آسیای میانه است. این کشور در سال های اخیر تلاش های بسیار مثبتی در جهت مدرنیزاسیون استخراج هیدروکربن ها از طریق توسعه همکاری های بین المللی انجام داده است. علاوه بر این به خوبی توانسته از درآمد های فروش مواد معدنی در زمینه های توسعه آموزش اجتماعی و افزایش رفاه عمومی بهره ببرد.“
با مقایسه آمارهای ملی و جهانی می توان پتانسیل های ازبکستان را در 4 دسته کلی تقسیم بندی کرد :
۱- انرژی ۲- موقعیت لجستیکی ۳- فناوری اطلاعات و فن بازار ۴- آموزش
با بررسی این دسته بندی می توان متوجه تاثیرات جمعیت جوان ازبکستان بر حوزه های سوم و چهارم شد. به عقیده من عاملی نظیر جمعیت جوان برای کشور های غرب آسیا و خاورمیانه یک مزیت محسوب می شود. مطالعات ثابت کرده اند که نیروی کار جوان و دارای انگیزه دارای بازده چند برابری در زمینه آموزش شیوه های نوین در صنعت و اقتصاد خواهند بود و به همان میزان اثر بخشی شان بر فرآیند های رشد اقتصاد یک کشور دارای بازده بیشتری است. یکی از بهترین زمینه های استفاده از نیروی کار جوان را می توان در فرآیند های اقتصادی فناوری محور بررسی کرد. امروزه به مدد گسترش فناوری های نوین و مخصوصا بعد از انقلاب دیجیتال شاهد ظهور و توسعه نسل جدیدی از ارتباطات اجتماعی و تجاری در سطح بین الملل هستیم. موضوع توسعه اقتصادی با استفاده از ابزار هایی نظیر جمعیت و فناوری جزو مواردی است که مورد توجه کشور ها قرار گرفته است.
عامل جمعیت-تولید فناوری را می توان مدلی نوین در زمینه برنامه های توسعه جهانی دانست. در این مدل کشور ها تلاش می کنند با ایجاد زیرساخت های فناوری مخصوصا در حوزه ICT در کنار تدوین و ارائه برنامه های آموزش برای تربیت نسل جدیدی از متخصصین وارد بازار جهانی شوند. در واقع به جرات می توان ارائه خدماتی نظیر صادرات دانش فنی را جزو شاخصه های اقتصاد های نوظهور بالاخص اقتصاد های دیجیتالی دانست.
“از لحاظ مدل هایی نظیر جمعیت-تولید فناوری، ازبکستان را دارای بیشترین پتانسیل در این زمینه می دانم. کشور ازبکستان با توسعه زیرساخت های دیجیتال و افزایش متخصصین این حوزه با یک برنامه میان مدت می تواند به یکی از بازیگران توانمند حوزه آی تی در منطقه مبدل شود.“
حسن همجواری در کنار تلاش جهت همکاری های سازنده در مقیاس کلان را میتوان باعث رشد پارامتر هایی نظیر امنیت منطقه ای دانست.
جمهوری اسلامی ایران و همچنین ازبکستان دارای اشتراکات تاریخی زیادی می باشند. وجود اشتراکات تاریخی، فرهنگی و دینی را می توان به عنوان پایه های توسعه مناسب همکاری های بین دو کشور دانست. به نظر می رسد لزوم تدوین برنامه هایی نوین در راستای افزایش تعاملات دو کشور احساس می شود. ایران دارای پتانسیل های بالقوه و بالفعل بالایی در زمینه های علمی است. مراکز دانشگاهی، پارک های فناوری و شرکت های دانش بنیان ایران در تولید دانش توانمندی های بالایی دارند. از طرفی ازبکستان دارای پتانسیل های بالایی در زمینه ورود به بازار های فناوری است. اشتراکات بین دو کشور در طول تاریخ به همراه تعریف نسل جدیدی از تعاملات دو جانبه با محوریت فناوری باید مورد توجه تصمیم گیران دستگاه دیپلماسی قرار بگیرد.
همکاری های علمی و فناوری مشترک به خصوص در زمینه نوآوری و همکاری های آکادمیک بین مراکز علمی ایران و ازبکستان می توانند زمینه ساز ایجاد و توسعه نسل جدیدی از همکاری ها و مناسبات فی ما بین چه در سطح دو کشور و چه منطقه باشند.
بارها در یادداشت ها و مقالات ام اشاره کرده ام که تجارت بین الملل تا سال 2030 به محل رقابت فناوری مبدل گشته و ساختار های اجتماعی و اقتصادی دچار تحولات بنیادی می شوند. به نظر می رسد موضوع تطبیق پذیری دیجیتال و به طور کلی تطبیق پذیری با واقعیت های فناوری کمتر از خود فناوری نیست. با مقیاس منطقه ای و با مطالعه آمار های موسسات معتبر، کشور های خاورمیانه نیز قدم در راه سازگاری با بازار های آینده با محوریت فناوری و از طریق ایجاد و توسعه زیرساخت های ICT خود برداشته اند. این موضوع باید مد نظر سیاست گذاران کشورهای ایران و ازبکستان نیز قرار بگیرد تا بتوان ظرفیت های پذیرش فناوری های پیشرفته در قدم اول و تلاش جهت ارائه خدمات فناوری در زنجیره تامین منطقه ای و جهانی با اولویت صادرات خدمات فناوری محور بر مبنای نوآوری را توسعه داد. به نظر می رسد وقت اقدامات عملی در این زمینه در این کشور ها و غرب آسیا و حوزه خزر فرا رسیده است.
مصاحبه از: سلیمان هیوه چی
عضو هیات مدیره ترکمن نیوز
نظر شما چیست ؟