ترکمن نیوز: حمید قاسمی دکترای روابط بین الملل و متخصص منافع ملی و سیاست خارجی ج. ا. ایران، درباره روابط کمرنگ تجاری ایران با کشورهای شوروی سابق تحلیلی داشته‌اند که به پایگاه خبری ترکمن‌نیوز ارسال کرده‌اند. این تحلیل را در ذیل می‌خوانید؛
با توجه به مطالعاتی که در این حوزه من داشتم و حضور مکرر و سفر به کشورهای شوروی سابق دلایلی را از عدم حضور جدی روابط تجاری مطلوب ایرانیان مطرح می‌نمایم.
۱. نقش اول را بخش دولتی بر عهده دارد که بوروکراسی خاص خودش را دارد. نقش سفرا مهم هست متاسفانه ضعیف ترین سفرا به این حوزه ها اعزام می گردند و معمولا خارج از وظایف خود کارهای تجاری برای خودشون انجام می دهند و رقیب تجار و بخش خصوصی می شوند.
۲. بیشتر کارمندان اعزامی به سفارت خانه های ایران در این کشورها آشنایی خوبی با زبان روسی ندارند و همچنین با زبان محلی آنها چون زبان رسمی این کشورها در زمان شوروی سابق زبان روسی بوده و تمام این مردم زبان روسی را به خوبی تسلط دارند.
۳. کشورهای آسیای مرکزی معمولا دارای تنش هایی با هم هستند و راه های ارتباطی آنها در هم تنیده هست و این میراث بجای مانده از شوروی سابق هست مثلا اگر ترکمنستان راه را ببندد دیگه هیچ امکان ارتباطی نیست.
اگر ازبکستان راه را ببندد ارتباط با تاجیک و قرقیز قطع می شود هر چند بخاطر این مشکلات یک راهی بین ایران ترکمنستان قزاقستان درست شده ولی تحت تاثیر زمستانی شدن روابط طی زمان بی اثر شده است گرچه قراره این یک کریدور جنوب به شمال باشد.
۴. گروه‌های مافیایی داخلی و خارجی موانع بزرگی هستند که تجار را معمولا با شکست مواجه می کنند.
۵. تجار و بخش خصوصی آشنایی خوبی با این کشورها ندارند و زبان و فرهنگ آنها را بخوبی نمی شناسند و از قوانین تجارت آنها چندان مطلع نیستند.
۶. سفرای ایران حمایت های جدی از تجار ندارند و تجارت با آنها بصورت محدود می باشد و بصورت خرده کاری هست مثل پیله وری یا کمی بیشتر
۷. هزینه ی بالای حمل و نقل ۳۵۰۰ تا ۴۵۰۰ دلار هزینه بار یک کامیون از ایران تا مقصد هست و هزینه یک واگن بار تقریبا ۶۰۰۰ دلار می باشد.
۸. هیچ پروژه جدی تاکنون ایران انجام نداده اگر هم انجام داده مثلا در ساخت سد آبی سنگ توده ۲ و کمک به ساخت سد راغون تاجیکستان نه اصل پول برگشته نه سود آن
۹. روابط ایران با آسیای مرکزی و قفقاز مثل باران بهاری هست گاهی تند گاهی خاموش است.
روابط اقتصادی قابل قبول اقتصادی ایران با ازبکستان و قزاقستان ندارد متاسفانه شاید ناشناخته
۱٠. تنها راه بازشدن تجارت با این کشورها دادن تسهیلات به تجار و کم کردن بوروکراسی اداری و گمرکات و حمایت سفرا و دولت از تجار در این کشورها برای امنیت سرمایه و برگشت سرمایه تجار و پشتیبانی قانون از آنها
۱۱. در حوزه کشورهای قفقاز ایران حضور چندانی ندارد و با این ۳ کشور مشکلاتی دارد.
۱۲. مردمان این کشورها خصوصا روس ها قزاق ها شناخت درستی از ایران ندارند و فکر می کنند ایران در حال جنگ هست مثل سوریه
۱۳. ایران کشوری ایدئولوژیک با اسلام سیاسی و فقه پویای جعفری هست کشورهای آسیای میان طبق قانون اساسی آنها حکومت های دنیوی هستند با صبغه ی ملی که می بایست روی اشتراکات دینی و فرهنگی و تاریخی کار شود و سبب اتحاد بیشتر شود.
۱۴. کارشناسان وزارت خارجه بیشتر متخصص در امورات غرب هستند و در حوزه ی شوروی سابق ضعیف هستند به همین دلیل ضعیف ترین سفرای ایران در این حوزه هستندو خروجی خوبی نداشتند.
۱۵.از نظر مطالعات میدانی چندین سال هست اینجانب مطالعات میدانی داشتم و به بیشتر این کشورها سفر کردم دیپلماسی اقتصادی ما خروجی قابل قبولی ندارد و محصولات این کشورها برای ما تنوع زیادی ندارد مگر موردی
۱۶. بیشتر روابط ما با روسیه هست حدود ۲ میلیارد دلار با هم تجارت داریم
که بیشتر در خصوصی ادوات نظامی هست حالا گندم و چوپ هم جایگاه خاصی دارد بنابراین واردات از این کشورها برای ما محدود هست به چند قلم کالا ختم می گردد اما پتانسیل بالای واردات ابن کشورها دارند و به شدت به کالاهای ایرانی نیاز دارند ولی بوروکراسی اداری در داخل و تغییر روند سفرا به اولویت دیپلماسی اقتصادی راه گشای کار هست.
۱۷. هر چه سریعتر باید دو کریدور شمال جنوب با این کشورها راه اندازی شود در بخش ایران باکو روسیه تا مرز آستارا آذربایجان راه آهن آمده ولی از آستارای ایران تا وصل به انور ارس ۶۰ کیلومتر راه آهن تکمیل نشده ۱۰ سال هست کار رها شده.
۱۸. در خصوص انرژی باید طرح سوآپ دنبال شود.
۱۹. ایران در شمال کشور با ۱۱ کشور نزدیک هست ۵ کشور آسیای مرکزی ۴ کشور قفقاز و روسیه و کمی دورتر بالای دریای سیاه اکراین و نزدیک شمال اروپا بلاروس و ما تاکنون روابط درست اقتصادی با اینها نداشته ایم هر چند ما جز پیمان های اوراسیا ، اکو ، cis شانگهای هستیم و اخیرا طرح ۲۵ ساله ی ۴۰۰ میلیارد دلار چین و ایران ، طرح ۲۰ ساله ی ایران و روسیه هم جدیدا قرارداد هایی منعقد شده است.
۲۰. حضور پرقدرت چین در این کشورها خود مانعی بزرگ برای کالاهای ایرانی هست کالاهای چینی ارزان هست و کالای ایرانی گران تر هست. همچنین عدم استاندارد های صادرات هم یکی از مشکلات هست.
۲۱. باید فکر ی اساسی شود که راهکارهای پیشرو هم قابل ذکر هست. باید یک کار پژوهشی جدی بر اساس واقعیت ها انجام گیرد برای موفقیت دیپلماسی اقتصادی ایران
که لازم است معاونت اقتصادی ریاست جمهوری اسلامی‌ایران با نگاه های بلند دکتر محسن رضایی که اشراف کاملی بر کشورهای همسایه دارد از نظر اقتصادی پیشنهاد می دهم یک تیم پژوهشی تشکیل و سازگار حضور اقتصادی ایران در این کشورها مهیا شود.
۲۲. تشکیل انجمن های دوستی بین ایران و این کشورها و یا تقویت این انجمن ها اگر تشکیل شده است از افراد فرهیخته در دو کشور که در مطالعات منطقه ایی آسیای مرکزی و قفقاز و روسیه علاقه به فعالیت دارند و سابقه ی مطالعاتی دارند و زمینه های کنفرانس هایی برای پیشبرد سیاست های اقتصادی بین کشورها ایجاد شود.
۲۳.بخش خصوصی آموزش دیده باید پای کار بیاید و زمینه های تجارت موفق را پی ریزی نماید مخصوصا با کشور ترکمنستان که تفاهم نامه ای هم نوشته شده که مبادلات اقتصادی ایران و ازبکستان باید به ۲ میلیارد برسد.
۲۴.زمینه های گردشگری و توریست درمانی بین این کشورها باید گسترش یابد و آرزوی ایرانی ها دیدن مرو و عشق آباد و سمرقند و بخارا و دوشنبه و تاشکند هست این ممالک پاره آیی جدا افتاده از ایران زمین هستند و اشتراکات تاریخی و فرهنگی بزرگی دارند.
نظر شما چیست ؟