پروفسور آنانفس از مشاهیر علمی ترکمن

در فضیلت آکادمسین آکادمی علوم تورکمنستان
پروفسور آنانفس اویچ، مراد آنانفس اف

نویسنده دکتر خانگلدی اونق:

در همان ایّام فوت استاد راهنمای علمی ام “علم آتا” پرفسور مراد آنانفس اف، در نوزدهم سپتامبر سال 2013/م.، بدین مناسبت متن زیر را در رسانه های اینترنتی مان منتشر کرده بودیم.
سمت های وی:
• معاونت ریاست کل آکادمی علوم ترکمنستان تا دسامبر سال 1989/م.
• عضو کمیته بررسی قانون اساسی اتحاد جماهیر شوروی، دکابر 1991، …

تورنتو- فاصله ها بسیار زیاد است. ولیکن علی رغم حضور رسانه های پیشرفته و گلوبال کنونی، در انتشار اخبار و رویدادها در کوتاهترین مدت در دنیا، چطور ممکن است خبر فوت والد التواریخ العلوم پروفسور مراد آنانفس اف که در نوزدهم سپتامبر 2013/م.، بوقوع پیوسته است، پس از مدت ها به گوشمان می رسد. استادی که در حقیقت نگاری تاریخ، به عنوان چهره منحصر به فرد در تاریخ تورکمنستان مشهور و شناخته می شود.
مگر سیاست های پر جنجال و ضد و نقیض دنیا، باعث جدائی نزدیکان و دوستداران یک رشته می شود!؟ آری، درست است. آن همیشه این طور بوده است.

آکادمیک آنانفس اف از سال 1989/م.، به این سوی؛ از زمانی که در آکادمی علوم تورکمنستان حضور داشت، تا سال 2005 همیشه در یک بخش کار می کردیم. در این مدت دوبار در سیستم آکادمی علوم تغییراتی حاصل شد، ولیکن علی رغم این تغییرات با استاد ارجمندم همیشه دریک مکان بودیم. وی در مورد تاریخ معاصر به عنوان استاد راهنمای علمی اینجانب تعیین شده بود و من در سال 1995 با موضوع پژوهشی “فرهنگ تورکمن های ایران (قرون XIX-XX)، کار علمی خود را به پایان رسانیدم و طی نمودم. موضوع پژوهشی اینجانب، با زحمات و اخلاص های نیک پروفسور عجین شده است. وی وظیفه فراموش نشدنی “استادی راهنما /علم آتالئق/” را برای من ارزانی داشت.
در سال های 1988 – 1989/م.م.، در دوره شوروی سابق بر خلاف بیوروکرات های شونیست همچون “روسلیاکف (Русляков)” که سعی در ایجاد اغتشاش فکری در تاریخ تورکمن داشتند، قدعلم کرد و پرده از روی یکی از تحریف های حقیقی تاریخ برداشت و از تاریخ نگاری “حقیقت” دفاع نمود و نتیجه داد.

وی بر خلاف روسایاکف، در مورد جنگ گؤکدپه که در سال های 1881 – 1882/م.م، رویداده است، غصب سرزمین های تورکمن توسط قشون روس ها و به تابعیّت درآمدن تورکمن ها را برخلاف میل خودشان، به زور سرنیزه به دولت روسیّه، بوده است، نه داوطلبانه!،… در کنفرانسی که در حول این موضوع برگزار شده بود، اعلام نمود. ولیکن نظریّه ی روسلیاکف را که به عنوان کارگزار حزب توتالیتار روسیّه، مأمور استحاله اطلاعات واقعی تاریخی تورکمن بود، به زباله دانی تاریخ انداخت. در آن ایّام پروفسور وظیفه ویتسیه پرزیدنت /معاونت ریاست کل/ آکادمی علوم تورکمنستان را یدک می کشید. …
این نظریّه مراد آنانفس اف در آن ایّام، مورد کنکاش و زیر ذره بین محققین جوان و فعّالی چون دکتر شؤهرات قادئراف /Шохрат Кадыров (Şöhrat Kadyrow)/1 قرار گرفت و او مقاله روشنگری خود را در مورد نظریّه پروفسور، در روزنامه کثیرالانتشار “تورکمنستان” منتشر نمود و توجّه روشنفکران ملتمان را از یک تحریف بزرگ تاریخی به خود جلب و اعلام نمود. …
بله، آکادمیک مراد آنانفس اف به عنوان یک محقق برجسته ملی تورکمن و کسی که اینچنین پرده از روی حقیقت تاریخ برداشته است، میثاق حقیقت نگاری در تاریخ را بر ما به یادگار گذاشت. در واقع این امر همان قسم آکادمسین های یونان قدیم در حقیقت گوئی و رئال نویسی تاریخ است.

سفر ابدی پروفسور مراد آنانفس اف شاگردان وی را در ماتم و تأثّر نشاند

در تابستان سال 2005/م.، کمی پیش از مهاجرت دوّم تورکمن های مهاجر ایرانی از جمهوری تورکمنستان به کشور فدرال کانادا، پرفسور به بخش “مطالعات تاریخ تورکمن های جهان” در انستیتو پژوهشی تاریخ حضور یافت. اینجانب (خ. اونق) در آن ایّام “سرگروه تاریخ ترکمن های جهان /Зав. Отдел истории туркмен мира/” بودم. وی از علّت این که؛ چرا ما آتا وطن را داریم ترک می کنیم و از یک کشور بیگانه دیگری به دنبال زندگی هستیم، بر علّت و معلول این واقعه واقف بود و با ما همدردی می کرد.
از زمانی که مهاجرت گروهی تورکمن های ایران به تورکمنستان شوروی که از سال 1984 شروع و تا سال 1990 دوام داشت،

در آن زمان فرزند او احمد آنانفس اف /Ahmet Annanepesow/2، نیز با ما در یک جا کار می کردیم. وی یکی از همکاران فعّال ما در پژوهشکده تاریخ آکادمی علوم تورکمنستان بود.
خود پروفسور هم پسرش احمد آنانفس اف در مورد وقایع و حوادث تاریخی که در مورد سرنوشت تورکمن های تجزیه شده “اترک – گرگان” در ایران که در تاریخ رویداده است، تحقیق و کنکاش می کردند و هم کارهای علمی خود را حول این موضوعات طی و دفاع کرده اند.
از جمله آثار علمی بسیار پر هیجان و غم انگیز و تراژدیک پروفسور مراد آنانفس اف، مربوط به “قیاتخان و پسرش یاغشی مأمد و اشعار باقیمانده از این شاعر و قهرمان ملی تورکمن که در زندان های روسیّه در اسارت بوده، نوشته شده است و همچنین در مورد آوتورگرافی آثار یاغشی مأمد کار بسیار ارزشمندی را به انجام رسانیده است. شاعر فرهیخته ما یاغشی مأمد دوران جوانی خود را در قرن نوزدهم در ایالات تورکمنستان غربی و جنوبی، به عبارت دیگر در سواحل شرقی جنوب دریای خزر در شهر و روستاهائی همچون کومیش دپه، حسنقلی و چلکن سپری نموده است. وی دارای سواد دینی در حوزه های دینی تورکمن و هم دارای سواد جدید که به عنوان اوّلین جوان تورکمن در انستیتوی گیمنازیای استان گرجستان روسیّه تحصیلات عالی خود را باتمام رسانیده است. وی شخصیّتی فرهیخته و از سواد بالائی برخوردار بوده است. او آشنا به زبان های فارسی، عربی، تورکی و روسی بوده است.
یاغشی مأمد در جوار فعالیّت های تجارتی که در این امور دارای مهر مخصوص به خود را داشته است، با شعر و ادبیّات نیز مشغول می شده است. وی در اشعارش از خود به عنوان “عالئم گؤونلی” یعنی دارای “احساسات عالمانه” خطاب کرده است. آثار این قهرمان ملی خلق تورکمن را آکادمیک مراد آنانفس اف وارد پژوهش های علمی خود کرده است. از وی کتابی جداگانه در حد منوگرافی با عنوان “بندیلیکده یازئلان شئغئرلار /اشعار سروده شده در اسارت/” را تهیّه کرده و در سال 1977/م.، نشر نموده است. این اثر تحقیقاتی وی در جهت شناخت بهتر دوران یاغشی مأمد (قرون XIII-XIX) کمک قابل توجهی می کند. [3]
فعالیت های علمی مراد آنانفس اف عمدتاً در مورد تورکمن های ایران یعنی “اترک – گرگان تورکمن لری” بود و فرزندش احمد آنانفس اف نیز تحقیقات علمی خود را حول این موضوعات بانجام رسانده است. موضوع پژوهشی وی با عنوان: “جنبش و مبارزات تورکمن های جنوب و جنوب غربی بر علیه حاکمین قاجار در قرن نوزدهم /XIX/” مربوط به همان موضوعات بوده است. این موضوعات پژوهشی مربوط به سرنوشت تورکمن های اترک – گرگان می باشد. در بین آن ها موضوعات زیر موجود است:

1. آنانفسف م.، “بندی لیکده یازئلان شئغئرلار”، عاشق آباد – 1977 یئل.
1. Аннанепесов М., “Бендиликде язылан шыгырлар”, Ашгабат – 1977 й.
2. آنانفسف م.، “XVIII-XIX عاصئرلاردا روس – توٚرکمن آراغاتناشئغی نئنگ اؤسمگی”، نشیر: “علم”، عاشق آباد، 1981 یئل، 229 – 230. صص.
2. Aннанепесов М., «Укрепление русско – туркменских взаимоотношений в XVIII-XIX вв.», Изд., « Ылым » , А. : 1981 г., с. 229 – 230.
3. آنانفسف م.، “”XVIII-XIX عاصئرلاردا روس – توٚرکمن آراغاتناشئغی (روسییا بیریکدیریلمه سینه چنلی)”،
3. Aннанепесов М., “Русско – Туркменского отношенния, в XIX – XVIII вв. (До происведения к Россия),
4. ” XVIII عاصئرئنگ بیرینجی یارئمئندا XIX عاصئرا چنلی توٚرکمن لرینگ اقتئصادیتی”، نشیر: 1968 یئل.،
4. «Хозяйства туркмен в XVIII-первой половине XIX в», издана в 1968 г.,
5. “XVIII-XIX عاصئرلاردا توٚرکمن لرینگ اقتئصادیّتی”، نشیر: 1972 یئل.،
5. «Хозяйство туркмен в XVIII-XIX вв», издана в 1972 г.,
6. “آرخیو دوکومنت لرینگ یئغئندئسی”، آ. ان. ت. س. س. ار.، عاشق آباد – 1936 یئل.، 256 – 301 صص.
6. Сборник архивных документов , АНТ ССР , Ашхабад – 1936 г., 256 -301 стр. …
7. دوٚرلی قازیت – ژورنال لاردا چئقان کؤپ موقداردا ماقالالار و یازغی لار. اوندا آکادمیکی بارلاغ ایشلری یادلاسا بولار…
7. Dürli gazýet-jurnallarda çykan köp mukdarda makalalar we oçerekler. akademiki barlag işleri ýatlasa bolar. …

 

وداع آکادمیک مراد آنانفس اف از بین ما، شاگردانی را که زیر بال پشتیبانی وی صاحب رتبه های علمی شده اند، بسیار متأثّر کرد و به ماتم نشاند. ما نهایت تلاش خود را خواهیم کرد تا آثار برجسته علمی وی به دست صاحبان اصلی آن، همانا تورکمن های جنوب و جنوب غربی “تورکمن های اترک – گرگان” است، خواهیم رسانید.

مراد آغانگ یاتان یری یاغتی و اونونگ حورماتلی آدی خالقیمیزینگ یادیندا و توٚرکمنستانینگ هم دوٚنیأ توٚرکمن لری نینگ تاریخیندا موٚدیمه لیک یاشاسین!

ذیلاً به سمت هائی که پروفسور مراد آنانفس اف احراز نموده است، به زبان روسی ردیف می گردد:

Некоторые информация о Аннанепесов Мурад Аннанепесовича:

АННАНЕПЕСОВ, МУРАД (1932-). Род. 14 дек. 1932 в Мары.

1. Окон. ист. ф-т ТГУ.
2. Во второй половине 1980-х – первой пол. 1990-х – вице-президент АН ТССР.
3. Длительное время рук. отд. истории до Октябрьского периода ТССР в Ин-те истории АН ТССР.
4. Автор монографии «Хозяйство туркмен в XVIII-XIX вв.»,
5. Ведущий спец. по истории росс.-туркм. отношений 18-19 вв.
6. В 80-е стал одним из инициаторов введения в науч. оборот тезиса о «добровольном вхождении Туркменистана в состав России» (М. Гапуров, А. Аннанепесов, А. Росляков, Братство Навеки, Ашхабад, «Туркменистан», 1985).
7. В годы перестройки опубл. крупные статьи в Московскии Академическии журналах, в кот. показал несостоятельность тезиса о добровольном вхождении туркменов в состав России в конце третьей четверти 19-го в.
8. В наст. вр. на пенсии. См. Аннанепесов М. О двух концепциях в изучении хозяйства туркмен в XVIII-первой половине XIX в. // Известия АН ТССР, сон, 1968, № I. С. 80-90;
9. Аннанепесов М. Хозяйство туркмен в XVIII-XIX вв. Ашхабад: Ылым, 1972;
10. Аннанепесов М. Укрепление русско–туркменских взаимоотношений в XVIII–XIX вв.
– Ответ. ред. А.А. Росляков. Ашхабад: 1981; 268 с.;
11. Аннанепесов М. Юго-западные туркмены в первой половине XIX века. Под ред. Н.А. Кузнецовой. Ашхабад: 1995 и мн. др. …

Çykgytlar:
1. Кадиров Шохрат, “Становление и эволюция этнополитической организации у туркмен”, Москва – 2004 г.
2. Аннанепесов А., “Борьба юго-западных туркмен против каджарских властей в первой половине XIX в. – Ашгабат – 1992 г.
3. Овнук Х., «История культуры туркмен Ирана (ХIХ-ХХ вв.),» – Ашгабат – 2005 г.
4. Aннанепесов А., /görk. iş /, …
** Укрепление русско-туркменских взаимоотношений в XVIII-XIX вв – Академик Мурад Аннанепесв “ВВЕДЕНИЕ”, “В список”***
Dr. Ownuk, Hangeldi Arazgeldi ogly: Canada – Toronto – 01-Maý-2014