یادداشت- ترکمن نیوز- اهمیت نقش رسانه ها و مطبوعات مستقل وآزاد ، در قدرت بخشیدن به بخش های گسترده ای از جامعه وهمچنین نقش آنها در شکل گیری چرخه تکاملی آگاهی عمومی برکسی پوشیده نیست .
رسانه ها در سایه آزادیهایی که در یک جامعه دموکراتیک کسب می کنند ، نقش کلیدی خود را در برملا ساختن فساد در تمامی زمینه ها ی سیاسی ، اقتصادی و… جلب افکار عمومی علیه منافع اقتصادی – تجاری رانت خواران را ایفا نموده و رنجیره ای از رسوایی های مالی را افشا می نمایند و سیاستمداران و جامعه را به اقدام علیه رانت خواران برمی انگیزانند .
اما آنچه که به رسانه های آزاد اجازه شکوفایی می دهد همانا کیفیّت نهادهای سیاسی – مدنی است که خاموش کردن صدای رسای آنها را غیر ممکن می گرداند .
درمقابل ، رسانه ها نیز سبب می شوند تا شناسایی گسترده تهدیدات پیدا ونهان ، علیه نهادهای مدنی و سیاسی فراگیر وکارآمد میسر گردیده و مقاومت در برابر تهدیدات وتهاجمات ویژه خواران امکان پذیر تر شود .
اطلاعاتی که رسانه ها در راستای رسالت خویش فراهم می کنند بسیار کلیدی وثمربخش می باشد . بدون این اطلاعات ، عامه مردم شناختی از ابعاد واقعی قدرت وسوء استفاده از آن توسط ویژه خواران را نمی یافتند و علیه آنانی که حقوق ملت را زیر پا می نهند ، برانگیخته نمی شدند .
افراد و گروهها تنها زمانی می توانند در تصمیمات حق اظهارنظر و در قدرت سیاسی جایگاه داشته باشندکه مطبوعات آزاد ورسانه های عمومی به عنوان چشم وگوش جامعه بتوانند نقش ورسالت خود را ایفا نمایند .نقش و رسالت رسانه ها از منظری دیگر نیز قابل ارزیابی است .
این رسانه ها و مطبوعات آزاد هستند که اسباب تضعیف روحیه چسبندگی به قدرت رانتیر را با آگاهی بخشی های خودشان فراهم می کنند و به آسانی اجازه قبضه دولت یا تصاحب ثروت اقتصادی موجود و تشکیل یک قدرت سیاسی نامشروط و بی زوال را به جمعی از رهبران یا گروهی محدود نمی دهند .
این صرفاً از ویژگی رسانه های آزاد برمی خیزد، چرا که در چنین جامعه ای به نوعی ائتلاف گسترده و پیمان نانوشته ای جهت بازداشتن دولتمردانی که مصمم به تصاحب وسوء استفاده از قدرت هستند ناخودآگاه بوجود می آید و در سایه این ائتلاف و قرارداد اجتماعی است که قدرت هریک از صاحب منصبان محدود و از شکل گیری قدرت های مطلقه پیشگیری می گردد .
در جامعه ای که نهادهای مدنی بر بستر حمایت رسانه های آزاد وبا پشتیبانی مطبوعات مستقل روئیده باشد مسلماً نهادهای مدنی وسیاسی نیز به نوبه خود حمایتش را از چنین رسانه هایی دریغ نخواهد کرد .
این امر باعث ایجاد چرخه تکاملی وبازتولید بیشتر و پربارتر هریک از آنها خواهد شد و حرکت تدریجی به سوی دموکراسی واقعی را فراهم خواهد کرد و هم احتمال موفقیت نهادهای مدنی را در ایجاد جامعه ای دموکراتیک تر و برقراری عدالت و توزیع عادلانه ثروت های اقتصادی وبرابری فرصت ها جهت کسب شایستگی ها و شکوفایی استعدادها را در میان آحاد جامعه افزایش خواهد داد .
در جامعه ای که در آن « اندک سالاری « حاکم باشد ، بهترین سازوکار جهت برقراری دموکراسی و مردم سالاری در این است که در سایه حمایت وپشتیبانی نهادهای مدنی و سازمانهای مردمی فراگیر ، به مطبوعات و رسانه های آزاد اجازه رشد داده شود .
تا این رسانه ها نیز اطلاعات و انگیزه های مورد نیاز جهت مقابله با تهدیداتی که متوجه نهادهای مدنی – سیاسی می شود را فراهم کنند . این چرخه همان فرایندی است که که بایستی جهت برقراری آرامش لازم بمنظور مقاومت در مقابل چالش های پیشاروی برقراری دموکراسی وگام نهادن به سوی توسعه ای پایدار لازم می گردد .
رسانه ها راه را برای موفقیت نهادهای مدنی در توانمندسازی اقشار مختلف ونسبتاً گسترده جامعه فراهم می نمایند . کثرت گرایی به عنوان هسته اصلی نهادهای سیاسی مدنی مستلزم توزیع گسترده قدرت سیاسی در جامعه است . وقوع این دگرگونگی نیازمند فرایندی از توانمندسازی اقشار جامعه است .
این میسر نمی گردد مگر بواسطه بسیج وقدرت یابی یک ائتلاف فراگیر بین نیروهایی که حلقه واسطه مردم ودولت ایفای نقش می نمایند که جامعه مدنی ، احزاب ، رسانه ها ومطبوعات از نیروهای عمده چنین ائتلافی می باشند . برای ایجاد این ائتلاف وگسترش آن ونیز تسهیل فرآیند توانمندسازی اقشار جامعه چه می توان کرد ؟
مسلماً آنچه که به مرحله اجرا درآمدن فرایند توانمندسازی اقشار جامعه را محتمل تر می کند ، اهمیت ونقش رسانه ها ومطبوعات مستقل و آزاد است . آنها با توجه به دسترسی به اطلاعات گسترده ای که در یک جامعه دموکراتیک از لایه های مختلف جامعه وبویژه لایه های قدرت و دولت کسب می کنند ، ائتلاف فراگیر مشتمل بر نهادهای سیاسی – مدنی را میسر گردانیده و در سایه کثرت گرایی آنها مطالبات مردم هماهنگ شده وجامعه به تدریج متحول گشته راهی به سوی توسعه پایدار که خود منتج از توزیع عادلانه و برابر فرصت ها برای بالندگی تمامی استعدادهای بالقوه در سطح جامعه است ، گشوده گردد .
البته به یقین به نقش تحول آفرین رسانه ها ومطبوعات در فرآیند توانمند سازی اقشار جامعه بایستی ارزش ویژه ای قائل شویم . چرا که هماهنگ سازی وتداوم توانمدسازی جامعه عموماً بدون تولید گسترده اطلاعات در خصوص آنانی که در قدرت هستند و در معرض سوء استفاده های اقتصادی وسیاسی قرار دارند ، کاری بس دشوار است .
در این راستا رسانه ها وفناوری های ارتباطی جدید – نظیر وبلاگ ها ، فیس بوک ها و توئیتر که مبتنی بر پیشرفت های صورت گرفته در فناوریهای اطلاعات وارتباطات هستند – ، از طریق ارائه اطلاعات و هماهنگ کردن مطالبات ، به گسترش فعالیت کسانی که برای ایجاد نهادهای فراگیر ونهادهای مدنی – سیاسی مبارزه می کنند ، کمک نمایند .
یاری و مساعدت آنها صرفاً زمانی به تغییری موثر بدل خواهد شد که بخش وسیعی از جامعه به منظور متاثر کردن تحولات سیاسی در جهت برقرای وتداوم فعالیت نهادهای فراگیر و نحقق جامعه مدنی و برقراری عدالت وبرابری و دموکراسی به حرکت درآیند وبسیج شوند . تا در نهایت دری به سوی اصلاح پایدار سیاسی گشوده گردد .
البته نظام های اقتدارگرا اغلب از اهمیت ونقش رسانه های آزاد آگاهند و تمام تلاش خود را برای مبارزه با آنها انجام می دهند . حتی معتقدند که کنترل رسانه ها بسیار مهمتر از کنترل سیاستمداران منتقد است . البته از طرف دیگر ، به قول معروف ، «رسانه های آزاد سپر دفاعی ضعفا در برابر اقویا به شمار می آیند «، لذا نباید از نقش رسانه ها به عنوان یکی از ابزارهای برای تحقق دموکراسی غافل ماند .
نویسنده: عظیم قرنجیک
نظر شما چیست ؟