تحلیلی بر دستمزد باغشی‌ها و هنرمندان ترکمن

یادداشت – تورکمن نیوز –  آیا هنرمندان می توانند برای هنر نمایی خود پول بگیرند؟ یا نرخ تعیین بکنند و بگویند یک شب برای یک برنامه چند ساعته این قدر می خواهم ؟ البته این کار بسیار معمول شده است. باغشی‌ها (خوانندگان آواز ترکمنی فولکلور)، گویندگان یا هنرمندی برای کارهای خودشان پول می‌گیرند.

آیا این کار برای مشروعیت و محبوبیت آنها صدمه نمی‌زند؟

بنده چند سئوال را در ذیل مطرح می‌کنم امیدوارم میان صاحب‌نظران مورد بحث قرار گیرد. چون هنوز خودم با تامل زیاد به نتیجه‌ی قطعی نرسیده‌ام.
۱- در قدیم باغشی‌ها در عروسی‌ها آواز می‌خواندند و هنرنمایی می‌کردند ولی مبلغی برای گرفتن اجرت طی نمی‌کردند (آنطور که من شنیدم اگر اطلاعاتم درست باشد).

صاحب مجلس هم به پاس قدردانی از این هنرمندان مردمی که عروسی آنها را با هنرنمایی خود مزین کرده است هدیه‌ای را مانند چارقد یا چاشو (روسری قدیم و ضخیم ترکمنی)، یالیق (روسری نازک زنانه ترکمنی ) و یا امثال آن به هنرمند یا هنرمندان تقدیم می‌کردند. هنرمندان هم همیشه در میان مردم محبوب بودند و احترام خاصی داشته‌اند. اما این رسم هدیه دادن چارقد و یالیق و امثال آن هنوز هم ادامه دارد.

بنده از چند نفر از صاحبان عروسی سئوال کردم شما چرا این همه هدیه به باغشی‌ می‌دهید؟ پاسخ دادند این از قدیم رسم است. در ادامه گفتم: از قدیم بخاطر این رسم بوده است که باغشی از صاحب عروسی پول نمی گرفت حالا این نوازندهای مردمی نزدیک ۵۰۰ تا یک میلیون تومان از شما پول می‌گیرد. اگر پول و اجرت را پرداخت نکنید بصورت مجانی در عروسی شما هنرنمایی نمی‌کنند.

پس این کار فلسفه و ضرورت خود را از دست داده است. همان اجرت باغشی برایش کافی است. البته تکریم هنرمندان خوب است اما قبل از آن از تاریخ و فلسفه‌اش خبر داشته باشیم بهتر است.
۲-  بعد از انقلاب این رویه تغییر کرد و بیشتر هنرمندان قبل از رفتن به عروسی یا مراسم شاد مبلغ مورد نیاز را به صورت قطعی به توافق می‌رساند و حتی بیانه هم از صاحب مراسم دریافت می‌کنند.

گفته می‌شود، به این جمع هنرمندان طنزپردازان هم پیوسته اند و مبلغ قابل توجهی را برای اجرای نمایش دریافت می کنند. یکی از مجریان یا گویندگان این گونه مراسم‌ها معتقد است اجرت‌های زیاد نزدیک یک میلیون تومان سبب شده است که حدود ۸۰ درصد عروسی‌ها بدون موسیقی برگزار شود.

این پیشکسوت افزود: یکی از باغشی‌های معروف منطقه سالی حداقل ۱۰۰ مجلس عروسی برنامه داشت که در حال حاضر به ۳۰ تا کاهش یافته است.
۳- بعضی از دوستان معتقدند این کار هیچ عیب و ایرادی ندارد چون بعضی از روحانیون هم برای وعظ، نصیحت و سخنرانی دینی در مراسم‌های عروسی از صاحب مجلس پول می گیرند.البته این کار به صورت موردی و انفرادی صحت دارد و مصداقش هم مشخص است اگر عمومیت این کار صحت داشته باشد موضوع تازه ای است که در خصوص آن باید تامل کرد.
۴- بعضیها معتقدند اگر هنرمندان پول نگیرند هزینه ی زندگیشان را چطوری تامین کنند؟ اما در مقابل این سئوال باید گفت: اگر هنرمندان زندگی مناسبی داشته باشند چی؟ مثلاً ماهی ده میلیون تومان از جایی درآمد داشته باشند که در شرایط کنونی درآمد بدی نیست. مگر طلب اجرت به خاطر زندگی مناسب یا نامناسب است که آنرا توجیه کند؟ یا فلسفه دیگری دارد.؟
۵- آیا هنرمندان بزرگ و مشهور جهانی مانند چارلی چاپلین به خاطر اجرای نمایش طنزشان پول می‌گرفتند؟ (حالا من نمی‌دانم پول می‌گرفتند یا نه؟).

آیا اگر پول پرداخت نمی‌شد هنر خود را به نمایش نمی‌گذاشتند؟ و هنرشان را پنهان نگه می‌داشتند؟ دراین صورت جامعه جهانی از نعمت این هنرمند یا هنرمندان محروم نمی‌شدند؟ آیا رشد و گسترش هنرطنز صدمه نمی دید؟آیا خیلی از خلاقیتهای هنری از بین نمی رفت؟
۶- بعضی‌ها هم معتقدند پرداخت پول به هنر آنها نوعی قدردانی و ارزش گذاری از زحمات و خلاقیت آنهاست که نباید مورد سئوال قرار بگیرد. این استدلال زمانی درست است که هنرمند هنر خود را در صورت عدم پرداخت پول هم در معرض نمایش عموم قراردهد. یعنی هنررا به خاطر نفس هنر نمایش دهد. نه به خاطر کسب پول یا ثروت.
۷- ایمانوئل کانت فیلسوف آلمانی معتقد است، کار خوب را به خاطر خوب بودنش انجام داد نه به خاطر بهشت. اگر بهشت نباشد کار خوب را انجام نخواهید داد؟

کار بد را به خاطر بد بودنش نباید انجام داد نه به خاطر ترس از جهنم. اگر جهنم نباشد کاربد را انجام می‌دهید؟

آیا این حکم شامل هنرمندان هم می‌شود؟ آیا هنر را به خاطر هنر انجام داد؟ یا به خاطر پول؟

در شهری انسان‌های فقیری زندگی بکنند و مردم آن خواستار دیدن اثر هنری یک نقاش بزرگ باشند و نقاش هم آنرا به خاطرعدم پرداخت پول نمایش ندهد چکار باید کرد؟

از یک طرف صاحب اثر صاحب ملک است از طرفی ساکنین شهر تماشای آنرا حق طبیعی خود می دانند چون خلاقیت آن هنر می تواند ذهن خیلی ها را بیدار و فعال نماید که نباید به خاطر پول از دیده ها پنهان بماند.این پارادوکس را چگونه باید حل کرد؟ آیا پرداخت سوبسید یا یارانه از طرف دولت راه حل مناسبی برای این کار است؟ یا کسانیکه دنبال کارهای هنری و خلاق و زیبا و ظریف هستند آدمهای متمولی هستند که می توانند از عهده ی تامین هزینه های تماشای آثار هنریشان برآیند.؟۳/۶/۱۳۹۶ .

نویسنده: امان محمد خوجملی              انتشار دهنده: یاشار نیازی