یادداشت – ترکمن نیوز: مهندس آنه محمد غراوی اولین نماینده شهرستان گنبدکاووس و ترکمن صحرا در مجلس شورای اسلامی در انتقاد از بحران سیلاب استان گلستان، گنبدکاووس و آق قلا اظهار داشت: “مدیریت مدیریت بحران استان وشهرستان گنبدکاووس در سطح شهر نمود پیدا نکرده است”
با توجه به ظرفیت مخازن سدهای بوستان ،گلستان گنبد ومیزان دبی خروجی وسرریز آزاد آنها وهمچنین ظرفیت عبور رودخانه گرگانرود در حالات مختلف حداقلی وحداکثری وتمهیدات حالات بحران ومطالعه مسیر سیلاب از سدهای بوستان وگلستان ، سد وشمگیر تا آق قلا وبندر ترکمن وشناسائی گلوگاه های موجود (باتل نگ ها) در مسیر وامکان استفاده از کانال های انحرافی وایجاد شده ویا قابل ایجاد جهت انحراف سیلاب ها و مطالعه وبررسی داده های سدها وظرفیت انتقال آب گرگانرود ومدیریت آن قبل از وقوع بحران وحادثه با توجه به اعلام هواشناسی یک هفته قبل از سیلاب گسترده در استان، با برگزاری جلسه بحران در سطح استان وشهرستان های گنبد وآق قلا وایجاد اتاق فکر در این رابطه می توانست تا حد زیادی از خسارات وارده به شهرهای گنبد وآق قلا که تبدیل به دریاچه شده اند جلوگیری نمود. به کار گیری پنل های محکم به عنوان معابر های قوی در گلوگاه های احتمال خروج آب از رودخانه وایجاد شکاف های انحرافی در پائین دست سد، از سرریز شدن سیلاب به سمت داخل شهر جلوگیری خواهد نمود .
با توجه به سرعت آب گرگانرود که یک متر بر ثانیه می باشد، ایجاد شکاف در پائین دست سد و بکارگیری معابر های فوق الاشاره در حریم رود خانه باعث افزایش ظرفیت گرگانرود گردیده وبدین ترتیب سرعت آب گرگانرود را حداقل به 2 متر در ثانیه افزایش خواهد داد وبدین ترتیب انتقال آب گرگانرود را با توجه به قانون مکانیک سیالات تسریع نمود (مثلاً در پل آخوند آباد وانتهای خیابان ملا نفس ومحله مدرسی وخواجه عبدالله انصاری قبل از وقوع حادثه این موضوع قابل پیش بینی بود ) و بدین ترتیب می توان از ورود آب به شهر کاهش داد که متاسفانه این تدابیر و تمهیدات لازم به کار گرفته نشده است.
از طرفی دیگر با توجه به سرعت کم آب در رودخانه گرگانرود وشیب کم رودخانه که به اصطلاح آب در رودخانه گرگانرود حالت دم گیری را به خود می گیرد، میشد در پائین دست سد با ایجاد مسیرهای انحرافی در نقاط مختلف رودخانه آب را به سمت منطقه بخش 7 هدایت کرد که این نیز مطالعه وبررسی گلوگاه ها ومسیر رودخانه را قبل از حادثه می طلبید.
عدم مطالعه و شناسائی گلوگاه ها و مسیر رودخانه ومشخصات سد بیانگر ضعف مدیریتی مدیریت بحران استان و شهرستان که به عنوان مسئول و هماهنگ کننده (کوردینیتور) ستاد بحران می باشد، که متاسفانه در انجام وظایف ذاتی خود اهمال نموده اند که باید در این رابطه به مردم شریف استان گلستان علی الخصوص مردم شریف ترکمن صحرا باید پاسخگو باشند.
مدیریت بحران استان وشهرستان گنبد کاووس در بسیج منابع انسانی ودستگاههای ذیربط در مدیریت بحران (مدیریت امور آب ، راه وشهرسازی ، شهرداری ها وفرمانداری ها ونیروهای نظامی و…. ) در قبل وهنگام بحران وبعد از بحران موفق عمل نکرده اند و به نظر می آید که فقط بحران را اداره کرده اند ونه مدیریت! واین است که مدیریت مدیریت بحران در سطح استان وشهرستان نمود پیدا نکرده است.
مدیریت بحران استان وشهرستان در بکارگیری وتجهیزات مکانیزه وماشین آلات سبک وسنگین و بسیج وگسیل آنها به شهر گنبد اقدام قابل توجهی نداشته است واین موضوع در سطح شهر نمود چندانی نداشت واما این موضوع در سطح شهرستان آق قلا با توجه به پوشش خبری گسترده در ارتباط با سیل آق قلا وسنگ تمام گذاشتن مردم ترکمن صحرا و بسیج گسترده نیروهای کشوری ولشگری وهلال احمر و… این امر محقق شده است فلذا در اینجا جا دارد از تمام مردم شریف ونیروهای کشوری ولشگری وهلال احمر وسایر دستگاههای اجرایی در رابطه با سیل آق قلا تقدیر وتشکر نمود.
واما در سطح شهر گنبد شهرداری گنبد با تمام امکانات وتجهیزات خود به روش های سنتی وابتدائی بدون داشتن امکانات از سایر استانها وشهرستانها ، مشغول پاکسازی سطح شهر بود که با توجه به اینکه یک سوم شهر به زیر آب رفته بود کارها به کندی پیش رفت که در این رابطه تلاشهای مردم شریف گنبد کاووس وبسیج مردمی و همکاری گسترده هلال احمر وشهرداری کاملاً مشهود بوده و قابل ستودنی است.
واما به نظر حقیر اگر مطالعه وبررسی و گلوگاه های مورد اشاره شناسائی می شد با توجه به اطلاعات ذیل این سیل قابل کنترل بود.
حجم مخزن سد گلستان 86 میلیون متر مکعب می باشد که در جریان سیل سال 1380 حدود 20 الی 23 میلیون متر مکعب آن را رسوب گرفته است فلذا در حال حاضر ظرفیت واقعی مخزن آن حدود 65 الی 68 میلیون متر مکعب است . در اینجا لازم به ذکر است که ورودی آب در سیل سال 1380 به سد گلستان حدود 3000 متر مکعب در ثانیه بود که عدد قابل توجهی بوده است، ولی با توجه به این که سد خالی شده بود این آب ورودی عظیم برای سد مشکلی پیش نیاورد و سیلاب کاملاً قابل کنترل بود وکنترل شد.
دبی خروجی سد گلستان از خروجی تحتانی حدود 120 متر مکعب در ثانیه است وحجم آب موجود قبل از سیلاب حدود 65 الی 68 میلیون متر مکعب بوده است که اگر با توجه اعلام هواشناسی یک هفته قبل از سیلاب اقدام به کاهش حجم آب سد به میزان 20 میلیون متر مکعب می شد این سیلاب نیز کاملاً قابل کنترل بود.لازم به ذکر است ظرفیت ذخیره آب سد با توجه به ارتفاع یک متر وهشت دهم متر ( 1.8 متر) سرریز حدود 25 الی 30 میلیون متر مکعب می باشدکه ایمنی سد را بالا می برد.
با توجه به پر بودن سد به میزان 65 الی 68 میلیون متر مکعب و دبی خروجی تحتانی سد به مقدار حدود 120 متر مکعب وسرریزآزاد مجاز تا سقف 1200 متر مکعب و ظرفیت رودخانه گرگانرود که مقدار 400 الی 450 متر مکعب در ثانیه آب را منتقل می کرده سیلاب قابل کنترل نگشته است واما اگر حجم مخزن سد به میزان 20 میلیون متر مکعب کاهش داده شده بود سیلاب قابل کنترل بود.
فلذا به نظر می آید عدم تخلیه به موقع سد ونگرانی از سر ریز آزاد 600 متر مکعب در ثانیه باعث شده است ریاست مدیریت بحران استان وشهرستان (مدیریت استان که استاندار می باشد غیر مسولانه استان را ترک کرده است ) نتوانند سیلاب مورد نظر را کنترل کنند و در واقع کنترل از دست آنان خارج شده است که البته رئیس ستاد استان و شهرستان گنبد می توانست با توجه به اختیارات خاصی که در این رابطه داشت با تشکیل شورای تامین نسبت به تخلیه سد گلستان دستور لازم را بدهند.(تدابیرقبل از وقوع بحران وسیلاب)
در حالت وقوع بحران وسیلاب شدید هم اگر امکانات وتجهیزات ومنابع انسانی عظیم توسط رئیس مدیریت بحران استان وشهرستان گنبد گسیل شده بود میشد سیل را با تدابیر ذیل تا حدودی کنترل نمود.
- تلاش در جهت افزایش سرعت آب رودخانه گرگانرود از 1 متر مکعب به حداقل 2 متر مکعب در ثانیه به طرق ذیل :
- ایجاد شکاف قابل توجه به عنوان مسیر انحرافی در پائین دست سد بر روی رودخانه گرگانرود که باعث افزایش سرعت آب می گردد.
- ایجاد معابر در حریم رودخانه و در ضلع جنوبی رودخانه جهت افزایش ظرفیت رودخانه ، که این امر ضمن اینکه ظرفیت و سرعت آب رودخانه گرگانرود را افزایش می دهد موجب عدم ورود آب به داخل شهر نیز می گردد.
- چنانچه مسیل های آب رودخانه در محدوده شهر گنبد به ساخت وساز ویا پرشدن آن منجر نشده بود این امر نیز می توانست تا حدودی از ورود آب به داخل شهر جلوگیری می کرد( مسیل ها باعث افزایش ظرفیت رودخانه ها می گردند) ، که متاسفانه مسئولین دستگاههای ذیربط بدون توجه به مسائل بحران سیلاب به آنها مجوز ساخت وساز داده اند یا بستر مورد نظر را غیر مسئولانه پر کرده اند که می بایست در آینده به این امر توجه خاص معطوف گردد.
نظر شما چیست ؟