درحالیکه هیچ خیری در جدال نیست اما با این وجود متاسفانه بعضی از مسلمانان همواره جدال میکنند و بنظر میرسد از آن لذت میبرند!
قطعاً خیر و نیکی در چیزی است که خدا به آن امر کرده و از آن نهی میکند، نه در آنچیزی که ما گمان میکنیم! چه بسا به قصد رسیدن به نیکی با افرادی مجادله کنیم درحالیکه نیکی در ترک آن جدال است.
قال الـهیثم بن جـمیل:
«قلت لـمـالک / یا أبا عبد الله الرجل یکون عالـمـاً بالسنن یجادل عنها؟ قال: لا، ولکن یخبر بالسنه فإن قبلت منه وإلا سکت» .
هیثم بن جمیل میگوید:
«به مالک بن انس گفتم: ای ابا عبدالله اگر مردی به سنت آگاه باشد بوسیله آن با مردم مجادله میکند؟
فرمود: خیر، بلکه سنت را به مردم میرساند، اگر قبول کرد چه بهتر وگرنه ساکت شود».
مسلمان دشنام نمیدهد، طعنه نمیزند، لقب و نام نمیگذارد. مسلمان خطا و ناکاری های مسلمان را پنهان میکند، و به رُخَش نمیکشد. مسلمان زیبا نصیحت میکند و خطای مسلمان دیگری را میپوشاند.
وقتی الله سبحانه و تعالی کسی را خواسته باشد، بکارش میگمارد، یعنی او را علم اعطأ میکند و با این علمش، او را مصدر تنویر و هدایت دیگران میسازد. با این توفیق، الله تعالی او را نورِ علم میبخشید، نوری که سراسرِ قلب وی را فرا میگیرد. اما، نزاع کردن در علم این نور را از قلب شخص می زداید. بهترین ها، همان هائی هستند که به مدبرانه، عالمانه، با صبر و تحمل سنت را به دیگران میرساند.
وقال إسحق بن عیسى: کان مالک / یقول: «الـمراء والجدال فی العلم یذهب بنور العلم من قلب الرجل» .
اسحاق بن عیسی گفت:
امام مالک میفرمود: «نزاع و مجادله در علم، نور علم را از قلب شخص میزداید»
مردم به گناه خو کرده اند و برای نصیحت آنها به نرمی بایست گرائید.
شیطانِ گناهان، خیلی شریر و کینه دل است و در دلهای بیمار زود اثر میکند.
کسی که دلش بیمار نیست، سخنان زشت وبد و بیراه در او اثر نمیکند.
صاحبانِ قلب های مریض خیلی زود کینه و بُغض میگیرند.
برای یک عالم و دعوتگر واجب است تا با حُسنِ کلام و قلم، نرمش و شکسته نفسی مردم را به معروف دعوت کند، اِلاّ در فسق و فساد علنی، که در آن وقت دیگر حرمتی بر او نیست.
وقال أحـمد: «الناس محتاجون إلى مداراه ورفق فی الأمر بالـمعروف بلا غلظه إلا رجل معلن بالفسق فلا حرمه له» .
امام احمد فرمودند:
«مردم در هنگام امر به معروف به مدارا و نرمی نیاز دارند نه شدت و تندی، مگر برای مردی که علناً گناه و فسق میکند که دیگر حرمتی برایش نیست».
مسلمان دشنام نمیدهد، طعنه نمیزند، لقب و نام نمیگذارد. مسلمان سعی میکند خطا و ناکاری های مسلمان را پنهان میکند، و به رُخَش نمیکشد. مسلمان زیبا نصیحت میکند و خطای مسلمان دیگری را میپوشاند.
فضیل بن عیاض فرمودند:
«مؤمن خطای مردم را میپوشاند و نصیحت میکند، اما انسان فاجر خطای مردم را افشاء میکند و سرزنش میکند».
نبودِ علم، برخورد و قضاوتِ غیرِ منصفانه، و تندخوئی، سه سلاح نفاق انگیز ابلیس در مقابل دو مسلمان است.
هر گاه این سه خصلت را در خود دیدید، اول تر از همه به اصلاح خوی بپردازید، تا در اصلاح دیگران.
وقال سفیان الثّوریّ: «لا یأمر بالـمعروف ولا ینهى عن الـمنکر إلّا من کان فیه خصال ثلاث: رفیق بمـا یأمر، رفیق بمـا ینهى، عدل بمـا یأمر، عدل بمـا ینهى، عالـم بمـا یأمر، عالـم بمـا ینهى» .
امام سفیان ثوری فرمود:
«کسی امر به معروف و نهی از منکر نکند مگر آنکه سه ویژگی را دارا باشد:
به آنچه که امر و نهی میکند با نرم خویی رفتار کند، و به آنچه که امر و نهی میکند منصفانه برخورد کند، و به آنچه که امر و نهی میکند علم داشته باشد».
«جامع العلوم والحکم»
نظر شما چیست ؟