تورکمن‌نیوز: مورخین اسامی طوایف اوغوز و سمبل و اونقون آن ها را مشخص کرده اند. به نظر آن ها “بوز اوق ها” شامل طوایف: قایی ، بیات، آلقا اولی، قرا اولی، یازیر، دودورغا، دوگر، یپارلی، اوشار، بگدلی، قیزیق و قارقین هستند. ” اوچ اوق ها ” نیز شامل طوایف: بایندیر،پچنک، چاولدور،چپنی، سالور، ایمور، آلا یونتلی، یورگیر، ایگدیر، بوگدیز، ییوا و قنیق می باشند.
نام ” اوغوز”ابتداء در سنگ نوشته های “ینی سئی” آمده است. در آن سنگ نوشته – که در کنار رود ” بارلیق” کشف شده است – از طوایف ” آلتی اوغوز” صحبت شده است. در زمان تهیه ی آن – که به ” اوز ییگن آلپ توران” اختصاص دارد – اوغوز ها در هیئت شش قبیله، تحت حاکمیت ” گوک ترکان” می زیسته اند.
از قرن 6/م، اوغوز ها به عنوان بخشی از ترکانی که تحت حاکمیت” گوک ترکان” بوده اند، متحد شده، در کناره های رود های” تولا” و “سلنگا” خان نشین” دوقوز – اوغوز را تاسیس نمودند. پس از آنکه در سال 682/م، خاقان نشین ” گوک ترک” توسط ” قتلوغ شاد( ایلتریش خاقان) احیاء شد، اوغوز ها حاکمیت ایشان را نپذیرفتند.لذا مورد تهاجم قرار گرفته، مغلوب گشتند، با این حال زیر بار ” گوک ترکان” نرفتند. ایلتریش خاقان چند لشگر کشی علیه اوغوز ها به راه انداخت و ” باز خاقان” را به قتل رساند و مرکز اوغوز ها یعنی” اوتوکن” و حوالی آن را متصرف گردید. اوغوز ها مجبور به قبول حاکمیت گوک ترکان شدند و در لشگر کشی آنها علیه قرقیز ها مشارکت نمودند. در زمان ” بیلگه خاقان” بر ضد گوک ترکان قیام کردند ، ولی شکست خوردند و عقب نشستند. بعد ها با ” دوقوز تاتار ها” متحد شده، با گوک ترکان جنگیدند ، ولی مغلوب شده به سمت “چین” کوچ نمودند. مدتی بعد، بار دیگر به مساکن اولیه ی خود بازگشتند.
گوک ترکان که در نتیجه ی این جنگ ها دچار ضعف شده بودند، در سال 745/م به دست ” اویغور ها” ساقط شدند. در این برهه “اوغوز ها” به اویغورها مساعدت نمودند و جزو مهم ترین قبایلی بودند که ” دولت اویغور” بر آن ها تکیه داشت… پس از سقوط ” دولت اویغور” به غرب کوچیدند و در بیابان های شمال رودخانه ی” سیر دریا ( سیحون) مستقر شدند. در قرن 10/ م در کنار کوچ نشینی، به زندگی ” یکجا نشینی” نیز پرداختند. اوغوزان کوچ نشین عمدتآ به پرورش گوسفند،اسب،شترو گاو اشتغال داشتند.
اوغوزان یکجا نشین در شهر های” سابران”( قراجوق)، سغناق، قرناق، و ” سوتکنت” اقامت داشتند.در قرن 10/م هنوز به دین اسلام در نیامده بودند، و بر اساس مقتضیات اعتقادیشان، عبادت می کردند و آئین هایی داشتند. اما از دیدگاه زندگی ، جنبه های هماهنگ با اسلام نیز وجود داشت. به خالص بودن نژادی اهمیت می دادند. بالخاصه گناهانی مثل ” زنا ” را با “مرگ”کیفر می دادند.
در اوایل قرن 10/م در اطراف “ما وراء النهر”مستقر شده،دولتی تاسیس نمودند که توسط حاکمی با عنوان” یبغو” اداره می شد. امور دولت و ملت در یک ” مجلس مشورتی” حل و فصل می گشت. فرمانده نظامی ، با عنوان” سو باشی” نماینده ی “یبغو و نایب ” او ، با عنوان” تگین ” و مامورانی با عناوین” اینال” و ” ترکن” وجود داشتند. در این زمان شهر عمده ی اوغوزان ” ینی کنت” بود.در دوره ی ” دولت یبغو” اوغوز ها به دو قسمت” اوچ اوق” و بوز اوق” تقسیم شده بودند.
اغوزان در اواخر قرن10/م با تشرف به دین اسلام، به قدر کفایت قدرتمند شدند و با همسایگانشان: پچنک ها و خزر ها، جنگیده ، آنها را مغلوب ساختند. طوایف اوغوزی که مسلمان شده و تحت حکومت: سلجوق بگ” بودند، بخاطر مقاصد شوم حاکم ” دولت اوغوز یبغو” به خراسان عزیمت نمودند.
نقش اساسی را درتشکیل دولت سلجوقی،قبایل اوغوز برعهده داشتند.در نیمه ی قرن11/م ایران، عراق، آناتولی و سوریه تصرف گردید، و مرزهای دولت سلجوقی از ” رود سیحون” تا” دریای مدیترانه” گسترش یافت.سلجوقیان همت خویش را صرف ترویج و گسترش دین اسلام نمودند. در هر جا که پا نهادند، از حق و حقیقت، عدالت، علم و تمدن، حمایت نمودند.آنها به خاطر خدمت به انسان ها و گسترش علم و تمدن، تعداد بسیار فراوانی مسجد، مدرسه، کاروانسرا، حمام و پل ساختند.
امروزه، ترکانی که در: ترکمنستان، ترکیه،آذربایجان، افغانستان، عراق و سوریه، زندگی می کنند، همگی از نسل ” اوغوز خان” می‌باشند./بایراق
توضیح: بر مبنای یک مقاله ی اینترنتی ترجمه گردید.
ترجمه: محمد قجقی
نظر شما چیست ؟