ترکمن نیوز: شب یلدا یا شب چله که همزمان با شب انقلاب زمستانی طولانی‌ترین شب سال می‌باشد و بر اساس فرهنگ ایرانی شب یلدا شب تولد میترا خدای خورشید است.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی ترکمن؛ در دوران كهن، شب مظهر تاريكی و تباهی و وحشت بوده و اغلب سعی می‌كردند كه شب هنگام با افروختن آتش و افزودن نور، خانه روشن باشد تا پليدی و تباهی در آن راه نيابد. شب يلدا طولانی‌ترين شب است و چون فردای اين شب روشنايی بر ظلمت غالب و روز طولانی می‌شود، ايرانيان تولد دوباره خورشيد را كه مظهر روشنايی است جشن می‌گيرند.
شب چله برای ايرانيان شب تولد ميترا (مهر) خداوندگار روشنايی است. در این شب میترا از دل سنگی درون غاری به دنیا می‌آید. در هنگام تولد تنها یک کلاه بر سر دارد و شمشیر و تیروکمان در دست.
واژه «یلدا» واژه‌ایست برگرفته از زبان سریانی (که از لهجه‌های متداول زبان «آرامی» است) به معنای تولد. زبان «آرامی» یکی از زبان‌های رایج در منطقه خاورمیانه و زبان اصلی نگارش کتب عهد جدید مسیحیان بوده است.
شب چله یا همان یلدا که تاریخچه ۷۰۰۰ هزار ساله دارد را دقیقاً، اولین شب زمستان که براساس واقعیت طولانی‌ترین شب سال نیز هست آریایی‌ها جشن می‌گیرند که به همان آیین مهر رومیان تا حدودی مربوط است.
ناتالیس آنویکتوس به معنی روز تولد مهر شکست ناپذیر نامی است که رومیان به آن گذاشته‌اند. در برهان قاطع سال 1015 قمری نوشته شده است که : یلدا شب آخر پاییز و شب اول زمستان می‌باشد که اول جدی و آخر قوس است و آن درازترین شب‌هاست در تمام سال و در آن شب و یا نزدیک به آن شب آفتاب به برج جَدی تحویل می کند و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک می‌باشد و بعضی گفته‌اند شب یلدا یازدهم جدی است.
مردم کرمان معتقد بودند هارون در این شب به شکل یک هیزم شکن در خانه‌ها را می‌زند و به آن ها هیزم می‌دهد این هیزم‌ها بعدا به شمش طلا تبدیل می‌شوند بنابراین کسی نباید خواب بماند چون برکت از دستش می‌رود!
این رسم یادآور بابانوئل در شب کریسمس می‌باشد.
در آستانه رسیدن به یلدا، خانواده‌های ایرانی تب و تابی پیدا می‌كنند تا به خرید بپردازند. تهیه هندوانه و انار، از ضروری‌ترین این خریدهاست. این خرید نخستین كاری است كه ایرانیان در این شب انجام می‌دهند.
سفره شب چله سفره میزد نام دارد و در آن خوراکی‌های گوناگونی قرار می‌دهند.
چرا انار درشب یلدا واجب است؟
انار در سفره شب یلدا نماد شادی و زایش است. انار میوه‌ای است که از قدیم از آن به عنوان میوه‌ای خون ساز یاد می‌شد. امروزه اثبات شده انار سرشار از ویتامین ث است که سبب تقویت سیستم ایمنی بدن و تصفیه کننده خون و سرشار از آهن است، در نتیجه موجب افزایش انرژی و خون سازی در بدن فرد می‌شود و تصفیه خون مانند زندگی یا زایش دوباره انسان است، به همین علت انار را نماد زایش و شادی می‌دانند. مقدس است.
انار مظهر باروری بوده و گفته می‌شود الهه عشق با دستان خود انار را در زمین کاشت و عشق به شکل انار است.
هندوانه یکی از ارکان سفره شب یلدا می‌باشد.
هندوانه در شب یلدا همیشه به شیوه‌های جذابی تزئین می‌شود.
هندوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت است. باور بر این است، اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورید در سراسر زمستان طولانی، سرما و بیماری بر شما غلبه نخواهد کرد و این باور، با خواص هندوانه که سرشار از ویتامین های A و B و C می باشد مطابقت دارد.
آجیل شب یلدا
آجیل شب یلدا شامل پسته، بادام، گردو، فندق و در بعضی مناطق کشور از میوه‌های خشک نیز به عنوان آجیل شب یلدا استفاده می‌شود. آجیل به عنوان سالم‌ترین تنقلات شناخته شده و دارای فیبر بالاست که در درمان یبوست، چاقی، انواع سرطان‌ها از جمله سرطان معده و روده بسیار مؤثر است. آجیل دارای انواع ویتامین‌های گروه E و B، روی، کلسیم، فسفر و پتاسیم، منیزیوم، ویتامین A و پروتئین است که وجود این مواد در بدن موجب افزایش تراکم استخوان و جلوگیری از ریزش مو و چین و چروک پوست، درمان افسردگی، افزایش قدرت بینایی و رفع خستگی و گرفتگی عضلات می‌شود.
کدو حلوایی:
کدو حلوایی با آن رنگ نارنجی و جذابش، چهره ای خاص به یلدا می‌بخشد. پختن کدو حلوایی از قدیم در شب یلدا انجام می‌شده و گرمای خاصی به این مراسم می‌داده است. این خوراکی خوشمزه از مظاهر روشنایی و نمادی از غلبه روز بر شب به شمار می‌رود.
چغندر:
از قدیم به هنگام شب یلدا چغندرها پخته می‌شدند و به شکل لبو بر سر سفره یلدا قرار می‌گرفتند. لبو نماد برکت و روزی بوده و جلوه‌ای خاص در سفره یلدا دارد.
حافظ در شب یلدا
معمولاً در شب یلدا رسم بر این است که صاحب‌خانه، دیوان حافظ را به بزرگتر فامیل می‌دهد. سپس هر یک از میهمانان نیت کرده و بزرگِ مجلس، این جمله را می‌گوید و تفعلی به گنجینه حافظ می‌زند: «ای حافظِ شیرازی/ تو محرم هر رازی/ بر ما نظر اندازی/ قسم به قرآن مجیدی که در سینه داری…» یا هر چیزی شبیه به این.
این رسم یکی از رسوم پرطرفدار شب یلداست که امروزه با فن‌آوری روز نیز به‌روز شده. به طوری که در بعضی خانواده‌ها به جای کتاب حافظ، از فال‌نامه، نرم‌افزار تفعل مجازی در رایانه، پایگاه‌های اینترنتی ویژه فال، نرم‌افزارهای ویژه تلفن همراه، سامانه پیام کوتاه یا پیامک و… برای انجام این رسم استفاده می‌کنند که سرگرمی خوبی برای خانواده‌ها در این شب بلند سال است..
این متن صرفا برای آشنایی با آیین و رسوم شب یلدا منتشر شده است و با توجه به پاندمی کرونا ویروس از مخاطبین عزیز درخواست داریم از رفتن به دورهمی‌های خانوادگی به منظور پیشگیری از ابتلا به کووید 19 و کاهش مرگ و میر ناشی از این بیماری خودداری کرده و پروتکل‌های اعلامی از سوی ستاد ملی مبارزه با کرونا و وزارت بهداشت را برای حفظ جان همدیگر رعایت کنیم.
گردآوری و تحقیق: آرزو بسیا
خبرنگار ترکمن نیوز در استان گلستان
نظر شما چیست ؟