شهدای گوگ تپه فراموش نشده‌اند

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی ترکمن‌؛  در سال 1873 قشون روس به سرزمین تورکمنصحرا حمله‌ور شد و در ابتدا شهر خیوه را تصرف کرد. فرمانده لشکر روس‌ها دراین جنگ پاولویچ لوماکین (lomakin) نام داشت که در این عملیات ناکام ماند و مجبور به سوی چیکشیلر فرار شد که در این منطقه روس‌ها تجدید قوا نموده و فرمانده آنها تغییر کرد.

ژنرال لازاروف با 18 هزار سپاهی 6 هزار جهاز شتر خود را آماده کرد اما این بار سپاهیان روس به طور مستقیم با ترکمن‌ها روبه رو نشدند.

وی ابتدا در امتداد رود اترک حرکت و شهرهای آخال و مرو را تصرف نمود.

لازاروف تمام تلاش خود را به کار برد تا ترکمن‌ها را در گوگ‌تپه سرکوب کند اما در این میان وی دچار بیماری شد و درگذشت.

در 27 آگوست 1879 نظامیان روس به فرماندهی لوماکین به “دینگلی تپه” از مواضع مستحکم ‌گوگ تپه حمله کردند.

ترکمن‌ها در مقابل لوماکین و افرادش جانانه ایستادگی کرده و آن‌ها را وادار به عقب نشینی کردند. در نوامبر 1881 ژنرال اسکوبلوف با ارتشی معادل 11 هزار نفر به سوی گوگ‌تپه ‌حمله ور می‌شود. در آن زمان در تورکمنصحرا دلاورانی مانند قاراباطر، دقماسردار،مرگن،آی سلطان و … می‌زیستند.

اسکوبلوف جهت زیرنظر داشتن ترکمن‌ها قلعه‌ای را در حاشیه گوگ‌تپه به نام “ینگلی قلعه” ایجاد نمود.

ترکمن‌ها به رهبری “دیقمه سردار” در برابر قوای روسی مقاومت کردند اما در نهایت قلعه گوگ‌تپه با حفر یک کانال زیرزمینی از سوی قوای روسی به دست آنان فتح شد.

با سقوط قلعه گوگ تپه قتل عام توسط روس‌ها رخ داد و بنا به روایات تاریخی حدود 6 هزار و 500 نفر از ترکمن‌ها در داخل قلعه کشته شده و حدود 800 نفر از زنان و کودکانی که نیز قصد فرار داشتند به دست سواره نظام روسی قتل عام شدند.

جنگ گوک تپه علاوه بر اطلاعات وقایع نگارانه و دایره المعارفی، مفهوم و معنای خاصّی در تاریخ روسیه و ترکستان دارد.از منظر روس ها با تصرّف قلمروی ترکمن ها، استیلای آن ها بر ترکستان کامل می شد و آخرین قلعه ی آن گشوده شده بود.هم چنین با بدست گرفتن قفقازیه و کناره های دریای خزر، راه های ارتباطی ترکستان از جهت تجاری وسوق الجیشی به دست ایشان افتاده بود.این قلعه در تاریخ اشغال ترکستان، مشکل ترین و سخت ترین قلعه بود، و برای روس ها به قیمت بسیار بالایی تمام شده بود. چون تلفات و ضایعات روس ها برای تصرّف حوزه ی آخال تکه، خیلی بیشتر از مجموع تلفاتی بود که برای تصرّف کلّ ترکستان متحمّل گشته بودند. منبعی در خصوص قابلیت های جنگی ترکمن ها، علیرغم محروم بودن از سلاح های مدرن می نویسد:تکه ها از همان آغاز محاصره ی قلعه ی گوک تپه توسّط روس ها، تا سرحدّ مرگ می جنگیدند. بویژه حمله های ایشان « دهشتناک » بود. شب ها همانند گربه می خزیدند و روزها بسان شیر می جنگیدند. ارزش و فضیلت آن جاست که ژنرال لوماکین، دشمن ترکمن ها، وقتی از شخصیّت استوار و مستحکم ترکمن ها سخن می گوید، نمی تواند از تقدیر و تحسین ایشان – به طور تلویحی- خود داری نماید.او چنین می گوید: پیدا کردن فردی از میان ترکمن ها برای جاسوسی امکان نداشت. حال مقدار پول هرچقدر که می خواهد باشد.، آنان کسانی بودند که نسبت به ملّتشان وفادار بودند.این وفاداری ایشان را نه هدایا و پیشکش ها و نه تهدیدات و ارعاب ها، متزلزل نساخت. گوک تپه در این ارتباط ، نقشی چون نماد ملّی زنده ی یگانگی و برابری ترکمنستان برعهده داشت.

فاجعه‌ی گوگ‌تپه برای ترکمن‌ها بسیار دردناک و برای ‌روس ها پیروزی درخشانی بود! حادثه‌ای که خاطره‌اش تا ابد باقی می‌ماند و وارد تاریخ دو طرف جنگ شده تا به این روزها می‌رسد به همین مناسبت 12 ژانویه هر سال به عنوان بزرگداشت جانباختگان نبرد گوگ تپه در ترکمنستان روز عزای عمومی و تعطیل رسمی اعلام شده است.

نبرد گوگ‌تپه با هدف مقاومت در برابر برتری جویی روس‌ها بر آسیای مرکزی رخ می‌دهد و کشته‌شدگان این جنگ در نظر مردم ترکمنستان شهدایی هستند که جان خود را برای حفظ استقلال سرزمینشان فدا کردند.

بر اساس این گزارش: گوگ‌تپه شهری واقع در غرب عشق آباد و در فاصله ی 34 کیلومتری آن شهر،یادگار تاریخی یک قهرمانی است، با شکوه تمام، استوار و متین، سربلند و روسفید از نظر ترکمن‌ها مکان مقدّسی است همانا کعبه‌ی ثانی و آخرین قلعه‌ی آسیای مرکزی.

پی نوشت :

معاهده آخال که بین سلسله قاجار و روسیه تزاری بسته شد به موجب این عهد نامه تحقیر آمیز ایران منطقه ماوراءالنهر را جز جدا ناپذیر همیشگی (خواستگاه اولیه آریایی ها در عهد باستان ) ایران زمین بوده از ایران جدا و تحت قیومیت روسیه تزاری در آمد (!!) و برای همیشه این منطقه از سیطره ایران زمین خارج شد…

حمد و سوره نثار تمام شهدای گوگ تپه

 

گردآوری و تحقیق: آرزو بسیا
خبرنگار ترکمن نیوز در استان گلستان