تجلیل استاد محمود عطاگزلی، میراث‌دار زبان و ادبیات ترکمن

متن یادداشت یوسف قوجق:

بسم الله الرحمن الرحیم

دوستان و همراهان گرامی

امروز اینجا گرد هم آمده‌ایم تا از شخصیتی کم‌نظیر، استاد محمود عطاگزلی، محقق و پژوهشگر گرانقدر ترکمن، تجلیل کنیم. هرچند من به دلیل کسالتی که بر من عارض شده، شخصاً امکان حضور در این مراسم را ندارم، اما با دل و جان در کنار شما هستم و به همین جهت خواستم تا در این چند خط، ادای احترامی هرچند کوچک نسبت به دوست فرزانه‌ام استاد عطاگزلی عزیز داشته باشم.

محمود عطاگزلی، متولد خرداد ۱۳۴۶ در گنبد کاووس، چهره‌ای ماندگار و پرتلاش در عرصه زبان و ادبیات ترکمنی است که همچون فانوسی پرنور، راه را برای علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ این دیار روشن کرده است. اگرچه دیگر پژوهشگران و محافل ادبی دیگر نیز تلاشهای ستودنی درباره رسم‌الخط ویژه برای ترکمنهای ایران انجام دادند، واقعیت این است که رسم‌الخط پیشنهادی آقای عطاگزلی بنا به نظر بخشی از مردم، شیوه‌ای ساده‌تر و آشناتر برای جامعه‌ای است که با زبان و خط فارسی مکاتبات خود را انجام می‌دهند. پس یکی از مهم‌ترین دستاوردهای استاد عطاگزلی، نقش برجسته او در تعیین، تثبیت و تعمیم رسم‌الخط ترکمنی در بین ترکمن‌های ایران است.
او از ابتدای دهه هفتاد، با شور و علاقه‌ای که به زبان مادری داشت، به تحقیقی گسترده درباره رسم‌الخط ترکمنی پرداخت و برای تثبیت و تعمیم یافته‌های خود به جامعه، تلاشی مجدانه کرد. این تلاش‌ها سبب شد تا جامعه ترکمن ایران با یک رسم‌الخط منسجم و پایدار بتواند هویت زبانی و فرهنگی خود را حفظ و گسترش دهد.
استاد عطاگزلی، نه تنها در زمینه پژوهش رسم‌الخط، بلکه در حوزه‌های سردبیری، ویراستاری و نویسندگی نیز تأثیرگذاری عمیقی داشته است. ایشان در زمان سردبیری مجلاتی همچون «یاپراق» و «صحرا»، نقش برجسته‌ای در معرفی و حفظ میراث ادبی ترکمن‌ها ایفا کردند. بنده افتخار دارم در دوره‌ای که صاحب ‌امتیاز و مدیرمسئول فصلنامه سراسری و بین‌المللی «یاپراق»بودم، استاد عطاگزلی را به‌ عنوان سردبیر این نشریه انتخاب کردم، چرا که ایشان با توانمندی و تعهدی بی‌نظیر، آن مجله را به یکی از برترین منابع ادبی و فرهنگی ترکمن‌ها تبدیل کردند.
یکی دیگر از نقاط برجسته کارنامه استاد عطاگزلی، همکاری ایشان با استاد مرحوم مراددردی قاضی، (پدر نشر کتب ترکمنی) در ایران است. مرحوم قاضی، نخستین کسی بود که با چاپ و نشر دیوان مختومقلی فراغی در ایران، خدمت بزرگی در شناساندن این شاعر بزرگ به ترکمن‌های ایران و مردم ایران انجام داد. همکاری ایشان با استاد عطاگزلی، از سال ۱۳۷۰ آغاز شد و این دو بزرگوار با تلاش و تعهد فراوان، در حوزه نشر و ادبیات ترکمنی دستاوردهای گرانبهایی از خود به جای گذاشتند. این همکاری تأثیر بسیاری در شناساندن ادبیات ترکمن و غنی‌سازی منابع ادبی این جامعه داشت و سبب شد آثار ارزشمندی مانند «یورک پایاماسی» و «دیوان مسکین قیلیچ» و دیگر آثار با همت مشترک ایشان به چاپ برسند.
استاد عطاگزلی هرگز به تلاش‌های علمی‌اش محدود نمانده است؛ او با دلسوزی و تعهد، در کنار محققان و دانشجویان ایرانی و ترکیه‌ای برای پژوهش‌های علمی همکاری کرده و به مثابه راهنمایی خردمند، همواره در کنار پژوهشگران و جوانان این مرز و بوم ایستاده است.
او با عشق و ایمان به فرهنگ ترکمنی زیسته و عمر خود را وقف آن کرده است تا یادگارهای ارزشمندی برای نسل‌های آینده به‌جای بگذارد. به پاس خدمات ارزنده‌اش، در سیصدمین سالگرد تولد مختومقلی فراغی، نشان عالی مختومقلی از سوی دولت محترم ترکمنستان به او اهدا شد؛ افتخاری که بی‌تردید برازنده نام بزرگ اوست.
امروز ما اینجا گرد هم آمده‌ایم تا نام و یاد این شخصیت برجسته را گرامی بداریم و به او ادای احترام کنیم. او که همچون اسلاف بی‌بدیل خود، مرحومان «مراددردی قاضی» و «نورمحمد عاشورپور» گام‌های مهمی را برداشته، به گمانم اسطوره‌ای زنده از تلاش صادقانه برای کارهای فرهنگی مردم ترکمن است. او همچنان در کنار ماست و ما از او و از آثار ارزشمندش الهام می‌گیریم.

برای استاد عطاگزلی آرزوی سلامتی و توفیق روزافزون داریم و امیدواریم که همچنان شاهد موفقیت‌های بیشتر ایشان در عرصه‌های علمی و فرهنگی باشیم.

✍️با احترام، یوسف قوجق

روزنامه‌نگار، داستان‌نویس، مدرس ادبیات داستانی
تهران/ نهم آذر 1403