ترکمن نیوز: حضور قدرت در کشورها یا حضور سیاسی است یا تجاری سیاسی که اغلب سیاست پشتوانه تجارت قرار میگیرد و نفوذ و حضور دولتها باعث و عامل توسعه روابط تجاری و مبادلات بازرگانی میگردد.
ترکیه برای بالابرد سطح نفوذ خود در عراق دلایل خود را دارد:
• مرزهای مشترک، مسئله کردها، مسائل مذهبی ، انرژی و همچنین استفاده از آب رودخانه های مرزی
• در سال 2009در اولین اجلاس شورای عالی همکاری ترکیه و عراق 48 سند همکاری در حوزه های مختلف اقتصادی ، آموزشی، فرهنگی ، ارتباطات حتی امنیتی امضا شد.
برای ترکیه روابط با کشورهای نفت خیز اهمیت زیادی دارد و خرید نفت از عراق معادل است با صدور مصنوعات و تولیدات و ایجاد توازن بین واردات و صادرات و در این مسیر ترکیه در صدد تبدیل شدن به قطب ترانزیتی و لجستیکی انرژی منطقه آذربایجان کردستان عراق و عراق است.
• احمد داوود اوغلو نظریه پرداز اقتصاد سیاسی ترکیه در کتاب عمق استراتژی خود میگوید که ترکیه باید از زیر چتر قرار گرفتن دیگر کشورها اجتناب کند و طبق این نظریه ترکیه نگاهی به شرق پیدا کرد و در هژمونی منطقه ای به همسایگان توجه بیشتری پیدا نمود.
عراق در تجارت با ترکیه توجهی به : بالابود بدهی خارجی ترکیه ، تورم بالای اقتصادی ، سیستم شناور ارز و بی ثباتی در مناطق مرزی ترکیه و عراق دارد. ولی امتیاز قوی تجار و پیمانکاران ترک در عراق حمایت قوی و پشتیبانی مالی دولت اردوغان از آنها است، ولی ترکیه در ارتباط با تجارت عراق با موانع و مشکلاتی زیر مواجه است:
اختلاف در حوزههای آبی دجله و فرا ، اختلافات مرزی و خودمختاری کردستان ، حمایت ترکیه از ترکمن ها ، دخالت های ترکیه در امور داخلی عراق ، داشتن همکاری با اسرائیل ، موضوع PKK و PYD و حضور نیروهای ترک درمرزهای سوریه، ایجاد سدهای متعدد در مصب دجله و فرات و بهره برداری یک جانبه از آب این دو رود و کمبود آب در پایین دست ها،
هم اکنون ترکیه در عراق بیش از 25 هزار نفر متخصص و کارگر فعال دارد.
کشور عراق از بعد امنیتی و سیاسی و حلقه های اقتصاد سیاسی ، در حوزه خلیج فارس و کشورهای عربی و سیاست های منطقه ای ایران در خلیج فارس تاثیرگذار است .
به طور کلی عراق از لحاظ چهره زمین و بوم شناسی بین النهرین از مناطق تحت سلطه و حکمرانی ایران در دوره های تاریخی بوده است و این ویژگی در اقتصاد سیاسی با عراق نقش دارد بالاخص ریشه های دینی و مذهبی ، قومی ، حضور آمریکا ، اسرائیل در آن منطقه و مسئله اقلیم کردستان و همچنین نگاه مردم ایران به عراق بعنوان یک بازار بزرگ تجاری.
در 1387 میزان مبادلات ایران و عراق به 4 میلیارد دلار و در سال 1391 با امضای 200 سند همکاری در حوزه برق، ساختمان ، جاده سازی ،مسکن ، خودروسازی و … . توسعه مناطق مرزی مناسبات تجاری توسعه یافت و در 2013 با اعمال سیاست قدرت نرم و مبادلات تجاری تا 50 درصد افزوده شد و به 12 میلیارد دلار رسید.
حضور 40 هزار ایرانی گردشگر مذهبی عتبات عالیات که در ایام محرم به 4 میلیون نفر بالغ میشود نقش تعیین کننده و اساسی در اقتصاد سیاسی ونقش مذهب در اقتصاد منطقه را کاملا مشخص میکند ایران باید بااستفاده از فرصت ها و قدرت مذهب شیعه حضور اقتصاد سیاسی خود را بیشتر از این تثبیت و گسترش دهد و این یک الزام است نه انتخاب.
تجارت ایران با عراق علاوه از مرحله پیله وری و مبادلات مرزنشینان عبور کرده و حضور محکم بازرگانی رسمی را توسط تولید کنندگان و بازرگانان ایرانی در حوزه های انواع اتوموبیل، برنج، محصولات لبنی ، مواد دتر جنت و … رقم زده است .
عراق از دیدگاه های مختلفی برای ایران حائز اهمیت است
سابقه تاریخی آن از دیرمان از تمدن بین النهرین و سوابق انتروپولوژی و دیرینه شناسی تاریخی و ارتباطات سرزمینی، عراق و حوزه های نفتی، عراق و اشتراکات مذهبی، و حضور شیعیان ساکن و نقش آنها در سیاست گذاری، عراق و مسائل مربوط به داعش وریشه ها و اجاق های مانده در زیر خاکستر، تبلیغات وسیع و هزینه کرد.
عربستان در حوزه وهابیت در عراق، چالش های حضور آمریکا در عراق و همچنین نزدیکی عراق به اسرائیل به خصوص در شرایط استراتژی طرح ابراهیم، تولید نفت بدون محدودیت و تاثیر آن در بازار های جهانی در شرایطی که ایران در شرایط تحریمی به سر میبرد، ضرورت مهار هژمونی طلبی ترکیه که این هژمونی طلبی ترکیه از طریق حضور و ورود در بازارهای عراق با حمایت های غیر مستقیم آمریکا واسرائیل و عربستان صورت میگیرد، وجود میادین مشترک نفتی در حوزه غرب کشور.
ولی آنچه میتواند اقتصاد بین دو کشور را بیشتر بارور کند و بر میزان مبادلات تجاری بیفزاید:
تسهیل در انجام امور صادرات در استان های ، کردستان ، کرمانشاهان، ایلام با کمک و نظارت استانداری های مناطق هم مرز، نگاه همسونگر اتاق های بازرگانی چهار استان کردستان، کرمانشاهان، ایلام و خوزستان برای تسهیل امور صادراتی ، از میان برداشتن سریع موانع و وضع قوانین ویژه برای جلوگیری از توقف وسائط نقلیه حامل اقلام صادراتی بخش خصوصی در نقاط مرزی با افزایش ساعت کار.
• ایجاد جوایز ویژه برای صادرکنندگان در این مناطق مانند ترکیه
• ضرورت تشکیل کمیته های تخصصی صادراتی در استانهای هم مرز
• ایجاد امکانات برای وام های صادراتی با بهره بسیار اندک همانند ترکیه
• ایجاد شبکه فاکتورینگ در استان های مرزی و همسو کردن موسسات فاکتورینگ این مناطق با یکدیگر برای ارائه وام به فاکتور های کالاهای صادراتی
نوشته: سیدجلال ابراهیمی
مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه
در این مقاله از 1- ایران و ترکیه و عراق اتاق تبریز 2- ایران و عراق: و وزارت امور خارجه ایران 4-پیرامون گرائی ترکیه 5- ریشه های تنش در روابط عراق و ترکیه اردشیر پشنگ مرکز مطالعات صلح IPSC استفاده شده است.
نظر شما چیست ؟