به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی ترکمن؛ دکتر موسی جرجانی شخصیتی است که قریب به نیم قرن، عمر خود را صرف خدمت به فرهنگ، تاریخ، زبان و ادبیات ترکمن نموده و در زمره شخصیت های مورد تکریم ترکمن های استان گلستان و کشورمان محسوب میشود.
این پژوهشگر فرهنگ و ادب ترکمن، 60 سال هست که در عرصه فرهنگی و ادبی و هنری تلاش میکند و حاصل این 60 سال تلاش خود را در بیش از 121 عنوان کتابی که در مورد: نقش ترکمن ها در دوران دفاع مقدس، مسائل فرهنگی، هنری، دینی و ایثار و شهادت، تاریخ، فرهنگ، آدب و مسائل دینی ترکمنها تالیف نموده است، خلاصه میشود.
موسی جرجانی نویسنده و پژوهشگر استان گلستان، در تاریخ یکم فروردین 1328 در روستای پیراوش از توابع شهرستان آق قلا به دنیا آمد.
دوران کارشناسی خود را سال 1353 در رشته بازرگانی در شهر رشت، به اتمام رساند. مقطع کارشناسی ارشد خود را در رشته تاریخ ایران اسلامی در رشته تاریخ ایران اسلامی از دانشگاه پیام نور تهران سال 1395 به پایان رساند و هم اکنون نیز دانشجوی دکتری در رشته دکتری تاریخ ایران اسلامی می باشد.
وی انجام بسیاری از کارهای فرهنگی، مانند نویسندگی، تهیهکنندگی و کارگردانی تئاتر را نیز در دورههای گوناگون زندگی پربار خود بر دوش داشته. از بسیاری از جشنوارهها و همایشهای بزرگ و کوچک فرهنگی لوح سپاس گرفته و کتابهای بسیاری را تألیف و چاپ نموده و کتابهای بیشتری را آماده چاپ دارد. نویسندگی و کارگردانی، دوازده نمایشنامه برگرفته از عادات و رسوم باورها و اعتقادات قوم ترکمن از دیگر فعالیت های موسی جرجانی می باشد.
اين نويسنده که در سال 1355 به عنوان خبرنگار رسمي در راديو و تلويزيون مشغول به کار شده است پس از سال ها تلاش در صدا و سيماي مازندران و گرگان با عناوين مسول واحد خبر، سردبير، دبير و خبرنگار و توليد 60 فيلم مستند تلويزيوني و 800 فيلم کوتاه خبري و 2500 خبر و گزارش در سال 1379 بازنشسته شده است.
موسی جرجانی از آن دست پژوهشگرانی است که مانند یک دائرهالمعارف زنده؛ خود منبعی است برای شناخت فرهنگ غنی ترکمن.
برای ارج نهادن به تلاشهای چندین و چند ساله این نویسنده، پژوهشگر، خبرنگار و روزنامهنگار پیشکسوت ترکمن پای گفت و گو با وی نشستیم تا بیش از پیش با فعالیتهای گرانقدر موسی جرجانی آشنا شویم و به شما مخاطبان عزیز خبرگزاری ترکمن معرفی نماییم در ادامه نظرتان را به این مصاحبه اختصاصی جلب میکنم:


عکس گروه فیلم برداری رادیو تلویزیون (جبهه مریوان/سال: /1364) از چپ: رضا غروی. موسی جرجانی. مرحوم شریف الحسینی. مرحوم سرهنگ کمانگردی فرمانده ارتش لشکر 30 سابق. اقای؟ . حسین کریمی
لطفاً برای خوانندگان، توضیحات کوتاهی از سوابق و فعالیتهای خود بگویید؟
تحقیق و پژوهش را وظیفه خود می دانم
بنده متولد سال 1328 در روستای پیرواش شهرستان آققلا و هم اکنون در استان گلستان و شهرستان گرگان زندگی میکنم.
کارمند سابق واحد مرکزی خبر صداوسیما در تهران بودم که در سال 1379 در گرگان به عنوان خبرنگار ارشد و بین المللی به بازنشستگی نائل گشتم و در طول دوران خدمت در رادیو و تلویزیون، حدود 60 فیلم مستند جهت پخش درشبکههای سراسری نویسندگی و تهیهکنندگی کردم. کار اصلی من تحقیق و پژوهش است و دوازده نمایشنامه نیز دربارهی آداب و رسوم ترکمنها نویسندگی و کارگردانی کرده ام.
بعد از جدایی استان گلستان از مازندران و قبل از بازنشستگی به مدت 2 سال نیز به عنوان اولین بخشدار اهل سنت در شهر مرزی گمیشان مشغول به خدمت شدم.
در چهارمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی به عنوان تنها کاندیدای ترکمن و اهل سنت تنها با اختلافی اندک از ورود به مجلس بازماندم و در حال حاضر صاحب امتیاز هفته نامه اقتصاد گلستان و مدیر عامل موسسه فرهنگی و هنری ترکمنان گرگان می باشم.
لطفا در مورد نویسندگی و تالیف کتاب برای جوانانی که به این رشته علاقه دارند، توضیحاتی ارائه بفرمایید؟
خدا را شاکرم که آلوده مادیات نشده و به کار فرهنگی، تحقیق و پژوهش روی آورده ام
همانطور که خدمت شما عرض کردم، 60 سال است که در عرصه فرهنگی و ادبی تلاش نمودم و حاصل این 60 سال تلاش در بیش از 122 کتابی که در مورد: نقش ترکمنها در دوران دفاع مقدس، تاریخ، فرهنگ، آدب و مسائل دینی ترکمنها تالیف نموده ام، خلاصه می شود.
مهمترین کار من در این دوران، انتشار دانشنامه موسیقی ترکمن و دانشنامهی مختوم قلی فراغی (بیش از 1200 صفحه) شاعر و عارف نامدار ترکمن هست که در نزد همهی ترکمنهای دنیا از قداست و احترام بالایی برخوردار هست.
این را نیز باید عرض کنم که، کتاب “نغمه های عاشقانه”ام که مجموعه سروده های ترکمنی دوران دفاع مقدس است، در سال 1386 به عنوان کتاب برتر سال معرفی شد و مورد تقدیر و تجلیل قرار گرفتم.
درباره ارادت به اهل بیت در بین ترکمن ها برای خوانندگان توضیحاتی ارائه بفرمایید؟
اهل بیت جایگاه والایی در بین ترکمن ها دارند و ارادت به اهلبیت هم در فرهنگ عامیانه و هم فرهنگ مکتوب مردم ترکمن وجود دارد
بنده در دوران بازنشستگی کتابهای مختلفی از جمله جایگاه اهلبیت (ع) در نزد اهلسنت ترکمن است تالیف نموده ام و در این مورد باید بگویم حدود 20 کتاب تالیفی بنده در مورد دین و بزرگان دینی ترکمن بوده است.
به عنوان نمونه کتاب، قره بولاغ چشمه عرفان زندگینامه استاد مرحوم یار محمد آخوند نظری و کتاب در راه عرفان مربوط به زندگی نامه استاد عبدالرحمان آخوند تنگلی طانا از جله کتاب های دینی شاخص بنده بوده است.
مهمترین شاخصهی فرهنگ مکتوب مربوط به شاعران است. ما شاعری داریم به نام مختومقلی فراغی و پدر ایشان هم از عرفای بزرگ ترکمن بودهاند. این شاعر بسیار در دل مردم جای دارد و هرآنچه را که گفته، مردم دوست دارند.
مختومقلی شاعری حکیم است که معارف قرآن و احادیث رسولالله (ص) و آموزههای عرفانی و… را به صورت شعر درآورده و از جمله مفاهیم و محتوای شعرهای مختومقلی اعتقاد وی به اهل بیت (ع) است که در جای جای آثار وی اشعاری درباره اهل بیت سروده شده است. مختومقلی اشعاری درباره امام حسن و امام حسین (ع) دارد و از شهیدان کربلا یاد کرده و آنها را افضلترین شهدا میداند.
یکی از شعرهای بسیار معروف ایشان در وصف سجایای دوازده امام است.
شعری است به نام ما را ببخش، که در این شعر شاعر از دوازده امام التماس دعا دارند. وی در این شعر یک یک امامان را نام میبرد و توصیف میکند که این سخن وی نشانگر میزان اعتقاد و ارادت ایشان به امامان است.
مختومقلی در این شعر چنین میسراید:
او داماد رسول الله است، شیر خداست
بهحق امام علی ما را ببخش.
او چشم و چراغ و نور دیدگان من است
بهحق امام حسین ما را ببخش
دنیای دروغین به چه کسی وفا کرده
او در آخرت صفا خواهد دید
شمر و یزید بر او جفا کردند
به حق امام حسین ما را ببخش
در میان هم سن و سالان فردی بیکمالم
عاشقم، مجنونم، شکسته حالم
در سینه خراسان زوار عالم گشته
بهحق امام رضا ما آر ببخش
مختوم قلی گوید من خاک پایم
در راه امامان جان میسپارم
بنده ناقابلم، به درگاه آمدهام
به حق عباس علی ما را ببخش
این اشعار و امثال آن طرز تفکر و فرهنگ مکتوب گذشتگان ما را میرساند که تا چه اندازه به امامان ارادت داشتهاند.
درباره نویسندگی و تالیف و چاپ کتاب برای خوانندگان توضیحاتی بفرمایید؟
برای همه چیز پول هست، به جز برای کتاب و کمک به نویسندگانی مثل من
کتابهای زیادی دارم به دلیل نبودن اسپانسر مالی نتوانستم به چاپ برسانم. کتاب هایی مانند: علی شاه مردان، سیره نبوی در اشعار مختومقلی، کتاب امام حسین (ع) (ترجمه فارسی) و … که سالهاست در انتظار چاپ و قبول کمک و مساعدت از طرف خیرین هستم که متاسفانه تاکنون میسر و چاپ نشده است.
من تاکنون بیش از 60 کتاب در ارتباط با تاریخ، فرهنگ، هنر و مسائل دینی ترکمن کتاب چاپ کردم، بدون اینکه از بخش خصوصی و یا دولتی کمک بگیرم، در واقع علی رغم تلاشها، کسی کمکم نکرد و من مجبور شدم با گرفتن وام بانکی و قرض از دوستان، کتابهایم را چاپ کنم که در این شرایط جای تأسف دارد.
از مسئولان فرهنگی انتظار زیادی دارم، اما متاسفانه می گویند پول نداریم! در حالی که برای همه چیز پول هست، به جز برای کتاب و کمک به نویسندگانی مثل من!
در هر صورت خدا را شکر میکنم که در این فرصت و زمان قلم را به امانت به دست من حقیر داده تا بنویسم و من علی رغم بازنشستگی، بدون خستگی و با عشق تمام، از صبح تا پاسی از شب مینویسم و این شغل را برای خود دینی می دانم که باید انجامش بدهم و خداوند کمکم خواهد کرد.
جرقه ورود شما به تحقیق و پژوهش چه عاملی بود و به عنوان یک فعال فرهنگی چه لزومی دیدید که روی فرهنگ ترکمن کارکنید؟
وقتی دانشجو بودم به منبع ترکمن شناسی نیاز داشتم ولی هرگز یک منبع هم نیافتم
من سال 1350 در دانشگاه گیلان درس میخواندم.در اولین روز حضور در کلاس، بنا بر درخواست استاد وقت، دانشجویان به معرفی خود و منطقه و جایی که به دنیا آمده بودند پرداختند.
وقتی نوبت به من رسید و خودم را معرفی کردم و گفتم: به نام خدا، موسی جرجانی هستم، از ترکمن صحرای ایران در شمال کشور و در حاشیه دریای خزر و متولد شهرستان آق قلا !
استاد که حالت تعجبی به خود گرفت با خود گفت: ترکمن صحرا ؟ این منطقه کجا هست و شما که ترکمن و اهل سنت هستی در مورد ترکمن و ترکمن صحرا توضیح بده؟
هیچ وقت به اندازه آن روز خجالت زده نشدم. من که جوانی روستایی بیش نبودم و تازه به دانشگاه گیلان آمده بودم و انگار از آسمان به زمین افتادم. چون هیچ اطلاعاتی نداشتم و پیشینه و تاریخ ترکمن را نمی دانستم. از خجالت آرزو کردم زمین دهان باز کند و مرا فرو ببرد چون چیزی نداشتم بگویم.
آن روز به هر طریقی بود گذشت. شب هرگز نتوانستم بخوابم و آن سوال استاد در گوشم زمزمه می کرد: ترکمن صحرا کجاست؟ ترکمن چیست کیست؟. حسی به من داد که چرا من کاری نکنم؟ چرا نسلهای بعد از من هم سرگردان یک منبع باشند؟
فردای آن روز با خود عهد بستم، تا عمر دارم برای شناسایی و اعتلای فرهنگ و ادب ترکمن تحقیق و پژوهش کنم.
بر این اساس من با یک عشق خاصی برگشتم به ترکمنصحرا و چون بهعنوان خبرنگار استخدام شدم، مزید به علت شد که مجبور شوم برای تهیه گزارش به مناطق مختلف سفر کنم.
یک پژوهش کتابخانهای انجام دادم راجع به ترکمنها دیدم چیزهای مختصری در این مورد هست که چند تا کتاب بیشتر نبودند. بعد من به پژوهش میدانی پرداختم.
شرق شناسان محبتهای ترکمنها را ندیده بودند که راجع به آنها بنویسند و این باعث شد که بیش از 6050 سال در این حیطه فعالیت کنم و از صمیم قلبم خوشحالم.
من همهی راه ها را باز کردم و تمام تلاشم این بوده است که نسل آینده دنبال هویت خود باشند و این را پیگیری کنند.
درباره ی کتاب تاریخ معاصر ترکمنهای ایران که به تازگی شما آن را تالیف کردید، توضیح بدهید؟
افکار و عقاید مختومقلی فراغی شاعر و عارف نامدار ایران زمین باعث شد من به تاریخ روی بیاورم
شناساندن تاریخ معاصر ترکمنهای ایران را وظیفه خود دانستم. در این رابطه با بیش از صد و شصت نفر از شخصیتهای برجستهی دینی، ادبی، فرهنگی و… مصاحبه و گفت و گو گرفته و ثبت و ضبط کردم.
در این رابطه، مختومقلی فراغی شاعر و عارف نامدار ایران زمین هم باعث شد من بیشتر به کار تاریخ روی بیاورم و حتی در رشته تاریخ ایران اسلامی در مقطه کارشناسی ارشد و دکترا ادامه تحصیل دادم تا بتوانم تمام خواستههای خودم را در قالب خاصی پیگیری کنم و حتی پایاننامههای خودم را در ارتباط با وطنخواهی، عشق، سیره نبوی و… دراشعارمختومقلی نوشتم.
نسل جوان نمیداند که تاریخ ترکمن چی هست و ترکمنها کجا هستند و در کجاهای دنیا زندگی میکنند.
فصل اول این کتاب گسترهی جغرافیایی مناطق ترکمن نشین ایران، فصل دوم ترکمنها در تاریخ، فصل سوم مفهوم جامعه و فرهنگ در بین ترکمنها و فصل چهارم هم راجع به اقتصاد و فرهنگ ترکمنهاست. ما سعی کردیم از کتابهای زیادی بهعنوان منبع و مأخذ استفاده کنیم.
فرهنگ ترکمن بر چه پایههایی استوار است؟
چهار ستون با زندگی ترکمن عجین است
من چهار ستون برای فرهنگ ترکمن قائلام؛ که این چهار ستون با زندگی ترکمن عجین شده است.
یکی از این ستونها، “قالی و قالیچه” ترکمن است که توسط زنان ترکمن بافته شده و می شود.
دیگری، “اسب” ترکمن است، زندگی ترکمن وابستگی کامل به اسب داشته است.
بعدی، “مختومقلی فراغی” است.
مختومقلی فراغی شاعر و عارف بزرگ ترکمن است که حدود سه قرن پیش زندگی میکرده و اشعار این شاعر؛ بیانگر ایدهها و آرمانهای ترکمن ها است.
ترکمنها اشعار او را بهعنوان ضربالمثل؛ همیشه در زندگیشان بهکار میبرند.
ستون چهارم “دوتار” ترکمن است. هرچه راز در دل ترکمن بوده است دوتار نیز آنها را در سینهی خود جای داده و بعد توسط خواننده و بخشی بین مردم بازگو شده است.
ترکمن دو تاج دارد. یکی “مختومقلی” و دیگری”دوتار” است.
از شما میخواهم در مورد قدمت و ویژگی دوتار ترکمن توضیحاتی بفرمایید؟
دوتار در قلب و روح ترکمن جای دارد
دوتار قدمتاش خیلی زیاد است. این دوتار؛ اسم اصلیاش “توتتار” بوده.
یعنی سازی که از درخت «توت» بهدست آمده. درخت توت بسیار محکم و مقاوم است. از چوب این درخت استفاده کردند و دوتار را ساختهاند.
افسانهای است که میگوید زمانی که برای اولینبار دوتار را ساختند؛ هر کار کردند صداش درنیامده. خود ِ دوتار به صدا در میآید و میگوید “از جنس من رشتهای به من بیاویز تا صدام در بیاید” آن شخص که دوتار را ساخته بوده پی میبرد منظور او “تار ابریشم” بوده.
در زمانهای قدیم برای ساختن دوتار از سیم استفاده نمیکردند؛ بلکه از رشتههای ابریشم استفاده میشده و به آن میگفتند «توتتار» یعنی «تار»ی که از جنس «توت» است.
از مقامهای ترکمن که سینه به سینه گشته؛ امروزه چند مقام باقی مانده که میشود به آنها دسترسی پیدا کرد؟
موسیقی مقامی را شاید بشود اینطور تعریف کرد:هر نغمهای که بیانگر گوشههایی از رخدادهای زندگی مردم باشد؛ بیانگر شادیها، غمها، حوادث و اتفاقاتی که برشی از زندگی آن مردم است که به آن موسیقی مقامی گویند.
هر مقام دارای داستان و حکایتی است که توسط خنیاگران بومی سینهبه سینه گشته و همراه با ذکر روایت آن، نغمهگری کردند.
مطلع هستیم که با تالیف کتاب هایی درباره”دوران دفاع مقدس” به جرگه ادبیات دفاع مقدس نیز پیوسته اید. در مورد نقش ترکمن ها در دوران دفاع مقدس، توضیحاتی را ارائه بفرمائید؟
وجود 550 شهید ترکمن نشانگر وفاداری ترکمن ها به انقلاب و نظام است
هشت سال دفاع مقدس، ميراث سياسي و فرهنگي گرانبهايي است که تمام اقوام ايراني خلق کردند و همه آن ها اعم از آذري، کرد، بلوچ، فارس، ترکمن و عرب نقش اساسي و محوري در خلق آن داشته اند.
از 4 هزار شهیدی که استان گلستان تقدیم انقلاب اسلامی کرده، 550 شهید از شهدای ترکمن هستند، شهدايي که ترکمن ها در دوران هشت سال دفاع مقدس به انقلاب تقدیم کردند.
باید عرض کنم که، در ميان شهداي ترکمن دفاع مقدس، روحانيون اهل سنت ترکمن نيز ديده مي شوند. روحاني شهيد “ابوبکر اونق” نمونه اي از مجاهدت هاي روحانيون اهل سنت است.
کتاب های: “نغمه هاي عاشقان” (سرود های ترکمنی دفاع مقدس) – “ده سال اسارت، ده سال انتظار” (زندگینامه آزاده ترکمن، عبدالحمید سن سبلی) – “پروانه عشق” (زندگینامه شهید ابوبکر اونق روحانی شهید ترکمن)- ” قزاق ها در 8 سال دفاع مقدس” – “پرواز بدون دوتار” (زندگینامه شهید بایرام محمد خیوه ای از گمیشان) – “دختر يزدان” (زندگينامه پير زن دوزيني، خانم آسيه وزيري كه در زمان جنگ در جبهه و پشت جبهه فعال بوده) از جمله کتاب های چاپ شده من در رابطه با دوران هشت سال دفاع مقدس است و همچنین کتاب های: ” ترکمن ها در 8 سال دفاع مقدس” – ” شهیدان بلوچ” – “100 شهید اقوام استان گلستان” – ” آهنگ جنگ” – ” شهید ترکمن در دو سوی مرز” – ” قفس آهنین” (زندگینامه آزاده آق محمد بدراق نژاد) – ” نانوشته های اسیران ترکمن” (زندگی نامه 5 آزاده ترکمن) و … از جمله کتاب های آماده به چاپ من می باشد.
اگر خاطراتی از دوران حضور خود به عنوان خبرنگار در عملیات های جنگی دارید برای خوانندگان بازگو کنید:
اولین خبرنگار جنگی استان گلستان
من در دوران دفاع مقدس، به عنوان مسئول اطلاعات و اخبار صدا و سیمای مرکز گرگان فعالیت می کردم و مرتب با گروه تلویزیونی خود برای تهیه گزارش و پوشش خبرهای مربوط به لشکر 30 گرگان را که در آن زمان در مریوان مستقر بود اعزام می شدیم.
در آن زمان لشکر 25 کربلا نیز در غرب اهواز مستقر بود و ما عملیات والفجر 4 در منطقه سلیمانیه و پنجوین عراق را پوشش دادیم و فیلم های آن را به صورت مستند تهیه کرده و برای پخش اخبار در اختیار شبکه قرار می دادیم.
یکی از خاطرات جذاب که از آن زمان به خاطر دارم مربوط به چند روز بعد از فتح خرمشهر می باشد.
(من به اتفاق آقای”همتی”، مدیر اطلاعات اخبار و آقای”ذورق”»، معاون سیاسی رادیوتلویزیون، در حال پوشش خبری جلسه ای در مسجد جامع خرمشهر بودیم. آن زمان هنوز آتش گلوله بین طرفین برقرار بود و شهر هیچ امنیتی نداشت.
ساعت 10 صبح جلسه آغاز شد. در همان موقع انفجاری در محوطه مسجد رخ داد و قسمتی از مسجد را با خاک یکسان کرد. نیروهای عراقی ها محل جلسه را شناسایی کرده بودند. فرمانده لشکر 25 کربلا همه ما را از آن نقطه دور کرد تا کسی آسیب نبیند ما هراسان به قرارگاه 25 کربلا باز گشتیم.)
خاطره دیگری که از آن زمان دارم، بدین شرح می باشد:
( در یکی از این عملیات ها، من به عنوان مدیر خبر به اتفاق سه تن از همکارانم به نام های “صراط میهن ” فیلمبردار و مرحوم “فرج الله شریف الحسینی”، به عنوان خبرنگار و صدابردار “شعبان کریم پناه” که راننده گروه ما بود، عازم تهیه گزارش خبری شدیم.
مدیر شبکه تهران از من خواسته بود برای خبر 12 شب، از آخرین رویدادهای منطقه یک گزارش تصویری تهیه کنم و برای شبکه ارسال کنم. با همکاری فرمانده لشکر25 کربلا به منطقه جنگی رفتیم و گزارش تهیه کردیم. به هنگام برگشت، عراقی ها به ستون ما پی برده بودند. ستون ما یک اتومبیل راهنمای سپاه و اتومبیل دوم گروه تلویزیون و بعدی هم آمبولانس بود.
عراقی ها به سوی ما خمپاره ای شلیک کردند که به آمبولانس برخورد کرد و تمامی سرنشینان آن به فیض شهادت رسیدند. ما به سرعت خود را از درون اتومبیل ها بیرون کشیدیم و در گوشه ای سنگر گرفتیم که مبادا شلیک بعدی در راه باشد.مدتی سکوت کردیم، بعد آهسته به اتومبیل ها نزدیک شده سوار شدیم و برگشتیم.
هنگامی که به قرارگاه بازگشتیم غروب شده بود بعد از کمی استراحت از آقای میهن خواستم فیلم را به من بدهد تا با پیک آن را به فرودگاه برسانم. در فرودگاه اهواز هواپیمایی برای بردن این فیلم به تهران و تحویل به رادیوتلویزیون منتظر بود.
آقای میهن وسایل خود را بازرسی کرد، اما نوار فیلم در کیف نبود. او گفت: احتمالا در همان مکان که مورد اصابت خمپاره قرار گرفتیم وسایلی از دستم افتاد، فیلم هم در همان مکان جا مانده است. آقای میهن خواست با آقای کریم پناه «راننده» گروه و یک اتومبیل راهنما به آنجا منطقه برگردند و فیلم را پیدا کنند و بیاورند. در این موقع من صدایم بلند شد و گفتم: ما یک گروه چهار نفره هستیم و هر چهار نفر باهم به آنجا می رویم، اگر شهید شدیم همه با هم شهید شویم و اگر سالم ماندیم همه با هم سالم بر می گردیم.
در حالی که چراغ های ماشین خاموش بود به آن منطقه رهسپار شدیم. در آن موقع از شب هوا قدری مهتابی بود و ما همگی منطقه را گشتیم و در نهایت فیلم را پیدا کردیم. بعد از اینکه به قرارگاه رسیدیم، فورا فیلم را به تهران فرستادم. یک ربع قبل از نیمه شب فیلم به دست سردبیر خبر رسیده بود. آن فیلم در اخبار 12 شب پخش شد.)
چه عاملی سبب شد که وارد عرصه خبرنگاری وارد شدید:
من از دوران دبیرستان به گوش دادن اخبار رادیو علاقه مند بودم
من از دوران دبیرستان به گوش دادن اخبار رادیو علاقه مند بودم و به طور مرتب اخبار ساعت 2 ظهر را گوش می دادم.
دوست داشتم از رخدادهای ایران و جهان آگاه باشم در آن زمان من در گرگان منزل پسر عموی خود بهمن جرجانی تحصیل می کردم.
معمولا ساعت 2 نهار می خوردیم. یک روز سر سفره بهمن با خنده به من گفت: الان ساعت 2 است و اخبار رادیو شروع می شود. رادیو را با خود به اتاق مجاور ببر و مزاحم ما نشو و بعد از به پایان رسیدن اخبار بیا و نهارت را بخور!
من در دوران دفاع مقدس به عنوان مدیر خبر در مرکز گرگان فعالیت می کردم و بر اساس دستور عملی که از تهران می رسید، هر پانزده روز گروهی را برای پوشش خبری از بخش ترکمنی و فارسی به مناطق جنگی اعزام می کردند. آن زمان دوربین مرکز در اختیار من بود و مرکز هم تازه صاحب دوربین شده بود. بنابراین پوشش های تلویزیونی را انجام می دادم.
من با آن دوربین حرکت کاروان های رزمندگان استان به جبهه و کمک رسانی و پشتیبانی مردم را فیلمبرداری کرده و برای پخش به مرکز ساری می فرستادم. در آن زمان من در حوضه ایثار و شهادت یک برنامه ترکمنی به نام «لاله های سرخ» را نویسندگی، تهیه و پخش می کردم که عصر هر پنجشنبه پخش می شد.
سخن آخر:
با خود عهد بستم، تا عمر دارم برای شناسایی و اعتلای فرهنگ و ادب ترکمن تحقیق و پژوهش کنم.
بیش از 60 سال است که در عرصه فرهنگی و ادبی تلاش نمودم و حاصل این 60 سال تلاش در بیش از 122 کتابی که در مورد: نقش ترکمنها در دوران دفاع مقدس، تاریخ، فرهنگ، آدب و مسائل دینی ترکمنها تالیف نموده ام، خلاصه می شود.
خدا را شاکرم که آلوده مادیات نشده و به کار فرهنگی، تحقیق و پژوهش روی آورده ام.
لازم به ذکر است، به پاس زحمات و تلاش های این نویسنده پرتلاش در عرصه ی فرهنگ، هنر و ادب ترکمن، آیین نکوداشت استاد موسی جرجانی “اندیشمند ترکمن” در تاریخ 9 فروردین ماه1397 از طرف فعالان و نهادهای فرهنگی در مجتمع فرهنگی و هنری آق قلا برگزار شد.
کتابهای استاد “موسی جرجانی” نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و ادب ترکمن
(آخرین بروز رسانی مطلب، اردیبهشت 1399 )
کتاب های چاپ شده از استاد ” موسی جرجانی” / به ترتیب سال چاپ
1- یادنامه مختومقلی / جلد 1/ گرگان/ نشر خانه ناصر/ 1376
2- یادنامه مختومقلی/ جلد 2/ گرگان/ نشر خانه ناصر/ 1377
3- – یادنامه مختومقلی / جلد 3/ گرگان/ نشر خانه ناصر/ 1378
4- – یادنامه مختومقلی / جلد 4 / گرگان/ نشر فراغی / 1379
5 – نظرلی محجوبی، استاد بزرگ موسیقی ترکمن/ گرگان/ نشر فراغی/ 1382
6- خوجه بخشی (زندگینامه استاد خوجه بخشی- خواننده و نوازنده ترکمن)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1383
7- در راه عرفان (زندگینامه آخوند تنگلی)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1383
8- ورزشکاران جاوید (زندگینامه ورزشکاران شهید: میکائیل یلمه- غیاث الدین صحنه و خوشگلدی صحنه)/ نشر فراغی/ 1384
9- زن ترکمن (بررسی جایگاه زنان ترکمن در مناسبات ایلی)/ گرگان/ نشر فراغی/1384
10- موسیقی آئینی ترکمن (با همکاری هوشنگ جاوید) / گرگان/ نشر فراغی/ 1384
11- عالم ترکمن – خادم مختومقلی (زندگینامه حاج مراد دوردی قاضی، پیش کسوت فرهنگ و ادب ترکمن)/گرگان/ نشر فراغی/ 1384
12- قره بولاغ چشمه عرفان (زندگینامه استاد یارمحمد آخوند نظری)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1384
13- سیره نبوی در اشعار مختومقلی فراغی/ گرگان/ نشر فراغی/1385
14- تقویم جیبی جرجان / گرگان/ نشر فراغی/1385
15- آن سوی سیم خاردار (زندگینامه و جدایی دو برادر روحانی، یکی در ایران و یکی در ترکمنستان)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1385
16- تقویم جیبی جرجان/ گرگان/ نشر فراغی/1386
17- نی نوازان (زندگینامه و ترانه های نی نوازان ترکمن)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1386
18- ایران پناهگاه مسلمانان (زندگینامه حاج غفور تیم پرور)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1386.
19- سرود عاشقان (سرود های ترکمنی دفاع مقدس- کتاب سال جشنواره دفاع مقدس سال 1386)/ تهران/ نشر صریر/ 1386
20- ستارهای بر آسمان جرگلان (زندگینامه استاد مرحوم مقصود آخوند یزدانی از روستای دویدیق جرگلان)/ گرگان/ نشر فراغی/1387
21- نواهای روح نواز مادران ایرانی- جلد اول (با همکاری هوشنگ جاوید)/ گرگان/ نشر فراغی/1387
22- محمد صفا، برادر گمشده مختومقلی/ گرگان/ نشر فراغی/ 1387.
23- معجزه قرآن (زندگینامه استاد نورجان قاری- قاری قرآن مشهور)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1388.
24- با بزرگان موسیقی ترکمن/ گرگان/ نشر فراغی// 1388
25- سوغات مختومقلی (اشعار ترانه شده مختومقلی)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1388
26- با مردان خدا (زندگینامه 160 روحانی ترکمن)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1388.
27- عالم دینی جرگلان (زندگینامه استاد مرحوم محمدی اشرف دره)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1389
28- خالد نبی (با همکاری آخوند تنگلی)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1389.
29- تقویم جیبی جرجان/ گرگان/ نشر فراغی/ 1390
30- سادات ترکمن (زندگینامه استاد عبدی جان آخوند خوجه، امام جمعه اسبق گنبد)/ گرگان/ نشر فراغی/1390
31- ده سال اسارت، ده سال انتظار (زندگینامه آزاده ترکمن، عبدالحمید سن سبلی)/گرگان/ نشر مقسم/ 1390
32- پوسالاق ایشان (زندگینامه بردی محمد آخوند سیدی)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1391
33- سالنامه جرجان (مجموعه دانستنیها درباره ترکمن ها)/ گرگان/ نشر فراغی/ 1391
34- پروانه عشق (زندگینامه شهید ابوبکر اونق روحانی شهید ترکمن)/ گرگان / به همت اداره کل دفاع مقدس/ نشر مقسم1392
35- قزاق ها در 8 سال دفاع مقدس/گرگان / اداره کل دفاع مقدس / نشر صریر/ 1392
36- پرواز بدون دوتار (زندگینامه شهید بایرام محمد خیوه ای از گمیشان) / گرگان / به همت حوزه هنری/نشر نقش/ 1392
37- مرجان دریا (زندگینامه خانم مرجان نازقلیچی- شهیده مناء)/ به همت مرکز بزرگ اسلامی/ نشر نوروزی/ گرگان/ 1394
38- دانشنامه مختومقلی جلد اول/ گرگان/ نشر نوروزی/ 1395
39- دانشنامه مختومقلی جلد دوم/ گرگان/ نشر نوروزی/1395
40- محمد آخوند گرگانی (زندگینامه محمد آخوند جرجانی- نماینده ترکمن صحرا در دوران گذشته)/ نشر ایل آرمان گنبد/ چاپ نوروزی گرگان/ 1396
41- روی پله 70 (زندگینامه موسی جرجانی) / نویسنده: دکتر امانقلیچ شادمهر/ نشر ایل آرمان گنبد/ چاپ نوروزی گرگان / 1396
42- سیمای اجتماعی و اجتماعی ترکمن های معاصر ایران/ گرگان/ نشر بارچیان/ 1396
43- نیم قرن تلاش (زندگینامه موسی جرجانی در یک نگاه) / نشر ایل آرمان گنبد/ چاپ نوروزی گرگان/ 1396
44- دولت محمد آزادی، عالم مشرق زمین/ گرگان/ نشر نوروزی/ 1396
45- پژوهشی در دیوان اشعار مختومقلی/ گرگان/ نشر نوروزی/ 1397
46- پژوهشی در زندگینامه روحانیون برجسته ترکمن/گرگان/ نشر نوروزی/ 1398
47- ترجمه اشعار مختومقلی به زبان فارسی/ دفتر اول/ 100 شعر/گرگان/ نشر نوروزی/ 1395 (با همکاری گروه مترجمین: مشهد قلی قزل/ دکتر امانقلیچ شادمهر/ خال محمد پقه/ حاجی محمد قرنجیک/ عاشر محمد رئوفی/ موسی جرجانی)
48- ترجمه اشعار مختومقلی به زبان فارسی/ دفتر دوم/ 100 شعر/گرگان/ نشر نوروزی/ 1396 (با همکاری گروه مترجمین: مشهد قلی قزل/ دکتر امانقلیچ شادمهر/ خال محمد پقه/ حاجی محمد قرنجیک/ عاشر محمد رئوفی/ موسی جرجانی)
49- ترجمه اشعار مختومقلی به زبان فارسی/ دفتر سوم/ 100 شعر/گرگان/ نشر نوروزی/ 1397 (با همکاری گروه مترجمین: مشهد قلی قزل/ دکتر امانقلیچ شادمهر/ خال محمد پقه/ حاجی محمد قرنجیک/ عاشر محمد رئوفی/ موسی جرجانی)
50- دختر يزدان (زندگينامه پير زن دوزيني خانم آسيه وزيري كه در دوران دفاع مقدس در جبهه و پشت جبهه فعال بوده)
کتابهای جدید و آماده به چاپ موسی جرجانی:
کتابهای ذیل قبلا طی سالهای گذشته و در ماههای اخیر نوشته شده و ناقص باقی مانده بودند، در ایام تعطیلات کرنا (اسفند 98 و نوروز 99) فرصتی برای بررسی مجدد و تکمیل آنها پیش آمد و آنگاه در روزهای قرنطینه خانگی به خاطر کرونا و خانه نشینی، با دقت کار شد و برای چاپ آماده گردید.
1- سفر نامه سوریه
2- قره بولاغ چشمه امید (زندگینامه استاد مرحوم یار محمد آخوند نظری- مجموعه قره بولاغ چشمه عرفان 1 و 2 )
3- استادان استاد نظری (زندگینامه استادان استاد یار محمد آخوند نظری شامل: (بگ مراد ایشان گنبد/ ملا عبدی اوچ تپه/ قربان آخوند قارقی / آخوند داغستانی گلیداغ)
4- یاران در سوگ یارجان
5- برکت قرآن (زندگینامه آنا محمد قاری)
6- دلمایههای زنان ترکمن
7- علی شاه مردان
8- علم آتا (زندگینامه استاد مرحوم قدیر گوگلانی)
9- نمایشنامهها (متن مجموعه نمایشنامههای موسی جرجانی که به روی صحنه رفته، مثل: خاک وطن/ دمرول دیوانه/ حاجی قولاق/ مختومقلی)
10- سیمای پیامبر اکرم (ص) در اشعار مختومقلی فراغی
11- بابا جان ایشان (موسس و بنیانگذار مدرسه علوم دینی چنارلی)
12- در رسای مختومقلی (مجموعه مقالات درباره مختومقلی)
13- دولت محمد آزادی
14- فریاد قره قوم (زندگینامه “قوچقر باغه”از روستای پیرواش)
15- مختومقلی یادگار زمانه (مجموعه گفتگو با استاد مرحوم صفر انصاری)
16- اجاق مختومقلی (گفتگو با بازماندگان مختومقلی: قره ایشان/ عطا ایشان/ گویج ایشان/ ابا ایشان)
17- پوشاک و زیور آلات زنان ترکمن
18- روی پله 80 (زندگینامه استاد نظر محمد گل محمدی)
19- سفر نامه درگز
20 سفر نامه تربت جام
21- کشتار و جنایات کمونیستها (پژوهشی در تاریخ معاصر ترکمن و جنایات کمونیستهای)
22- قزاقستان و مشترکات تاریخی و فرهنگی و اقتصادی آن با استان گلستان
23- ترکمن ها در 8 سال دفاع مقدس
24- شهیدان بلوچ
25- 100 شهید اقوام استان گلستان
26- آهنگ جنگ
27- شهید ترکمن در دو سوی مرز
28- قفس آهنین (زندگینامه آزاده آق محمد بدراق نژاد)
29- نانوشته های اسیران ترکمن (زندگی نامه 5 آزاده ترکمن)
30- استوار چون کوه (پژوهشی در حضور ترکمن ها در 8 سال دفاع مقدس)
31- معرفی کتابهای موسی جرجانی
32- در مهمانی هنرمندان ترکمنستانی(شامل 30 گزارش از 30 هنرمند برجسته تركمنستاني)
33- خوش خبر از همسایه (درباره 200 خبر اولیه استقلال ترکمنستان)
34- قصههای دوتار (شامل 25 قصه موسيقي تركمني)
35- عید قربان در میان اقوام گلستان
36- شاهد عینی کشتار (زندگینامه مرحوم قوس صوفي دیانی، تنها شاهد کشتار فجیع مسلمانان ترکمن توسط کمونیست ها در تركمنستان)
37- 100 نقطه گردشگری گلستان به چهار زبان: فارسي/ انگليسي/ تركمني لاتين/ قزاقي
38- جنبد خان، آخرین مبارز ترکمن بر علیه کمونیستها در ترکمنستان
39- وامنان، مركز توليد زعفران گلستان (گزارشي از زعفرانكاري در روستاي وامنان نمونه در استان)
توضيح: از كليه علامندان به فرهنگ و هنر در خواست ميشود، براي چاپ يك و يا چند كتاب از موارد فوق، نويسنده را به عنوان اسپانسر حمايت كنند تا با چاپ كتاب، نام آنان نيز همراه با نام نويسنده براي نسل كنوني و آيندگان در تاريخ ايران يادگار بماند.
کتاب های در دست اقدام موسی جرجانی
1- روی پله 70 (زندگینامه استاد مشهد قلی قزل، پیشکسوت فرهنگ و ادب ترکمن)
2- ستاره اقبال میرزاعلی یلقی (معرفی حوزه علمیه/ رجب آخوند/ جبار آخوند/ عبدالحی آخوند)
3- نور الهی برفراز سیمین شهر (معرفی حوزه علمیه و زندگینامه استاد رجب آخوند حنفی)
4- آخوند طلایی، خطیب نامدار ترکمن (زندگینامه استاد مرحوم نور محمد آخوند طلایی/ گنبد)
5- دو برادر شهید ترکمن (زندگینامه فرزندان شهید ماتی آخوند حبیب لی در آق قلا)
6- مجموعه مقالات موسی جرجانی
7- پرستار جانباز (زندگینامه محمد قربان کلته جانباز شیمیایی در اینچه برون)
8- همسران شهیدان ترکمن
9- پیرواش در 8 سال دفاع مقدس
10- شهیدان و ایثارگران گمیشان
11- شهیدان و ایثارگران بندر ترکمن
12- شهیدان و ایثارگران آق قلا
13- شهیدان و ایثارگران کلاله
14- شهیدان و ایثارگران گنبد کاووس
15- شهیدان و ایثارگران مراوه تپه
16- ایثارگران شور حیات (معرفی شهیدان/ جانبازان/ آزادگان و ایثارگران روستای شورحیات شهرستان آق قلا)
17- سیزده شهید ترکمن (شهیدانی که بهدست روسها شهید شده و قبر آنان در نواحی مرزی قرار دارد، با همکاری حاجی محمد قرنجیک)
18- سفرنامه ترکمن ده (پژوهشی در روستای ترکمن نشین ترکمن ده تهران)
19- چهاریار چن سولی (معرفی چهار روحانی برجسته روستای چن سولی/ آق قلا)
20 – نظر آخوند ماهری، روحانی و عارف برجسته ترکمن
21- محمد امانی، روحانی برجسته کرند (زندگینامه نور محمد آخوند امانی کرند)
22- آخوند عابدی کر خطیب و مفسر قرآن (زندگینامه آخوند عابدی کر امام جمعه اسبق بندر ترکمن)
23- عزیز آخوند چوگان، روحانی برجسته ترکمن
24- آخوند غراوی، امام جمعه مراوه تپه
25- نمایندگان اسبق و فعلی مجلس ترکمن
26- 100 شخصیت برجسته فرهنگی و هنری ترکمن گلستان
27- 100 شخصیت روحانی و قاری برجسته ترکمن گلستان
29- 100 شخصیت ورزشی برجسته ترکمن
30 – 100 اسب و اسبدار شاخص ترکمن گلستان با همکاری یکشم قلی کر
31- بازیهای محلی ترکمن
32- خان ها و سرداران ترکمن / با همکاری سبحان سالاری نیا
نظر شما چیست ؟