ترکمن نیوز – آیین «یارمضان» تاریخچه ۹۰۰ ساله ی در بین ترکمن ها دارد و اولین بار توسط «حکیم سلیمان آتای باقیرغانی» (قدس سره) از طایفه آتا بنیان گذاشته شده است.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی ترکمن؛ مختصر زندگانی حکیم سلیمان آتای باقیرغانی قدس سره (وفات ۵۸۲ ه.) سومین خلیفهی خواجه احمد یسوی رح
«حکیم سلیمان آتا» است.
او مشهورترین خلیفهی خواجه احمد یسوی رح در بین ترکمنها و ترکها است.
این اشعار به سبب حکمتهای اوست که به شیوه و سبک پیر خود سروده است.
بعد از فوت شیخ خواجه احمد، مریدان دور حکیم آتا گرد آمدند.
وی اولین و مشهورترین پیرو ادبی خواجه احمد یسوی بشمار میرود.
آثار ترکی این عارف همانگونه که در رشحات نیز بدان اشاره شده
«… در معاملات درویشان… در ترکستان معروف و مشهور است.»
همانطور که در کتب مختلف بدان اشاره شده است،
حضرت خضر(ع) از کودکی به تربیت او همت گماشت و سلیمان اتا به کمک فیوضات آن حضرت(ع) به سرودن کلمات عبرتانگیز – که به حکمت مشهور است – پرداخت.
کتابهای حکیم سلیمان آتا رحمة الله علیه عبارتند از:
«باقیرغان کتابی»، «آخر زمان کتابی» و «بیبی مریم کتابی» و … که در آسیای میانه جزو ادبیات مردمی بشمار میروند و با وجد و حرارت خوانده میشوند.
نویسندهی خزینة الاصفیاء در دو بیت، تاریخ وفات وی را بدین گونه آورده است:
چو پیوست به احکم الحاکمین
حکیم جهان اهل حکمت حکیم
به سالش بخوان آفتاب زمان
و گر هم بدان اهل حکمت حکیم
که سال وفات وی بر اساس این شعر نیز سال 582 هـ .ق است.
اولین شعر «یا رمضان» حکیم سلیمان آتا، با این هدف سروده شده است
تا صوفیان و طلاب بر درب خانه مردم، مخصوصا ثروتمندان بروند و با خواندن آهنگین آن، صدقه و زکات جمع نمایند.
امروزه این رسم در بین ترکمنها با گذشت تقریبا ۹۰۰ سال از سروده شدن اولین «یا رمضان» توسط حکیم سلیمان آتا رحمة الله علیه اجرا میگردد.
گفتنی است حکیم سلیمان آتا، پدر بزرگوار سلطان حبی آتا رحمهما الله است
که مزار وی در محدوده قرق جنگل گلستان واقع شده است.
یا رمضان: حکمت قۇل سلیمان
(وفات۵۸۲−ه. )
تهیه کننده: محمود عطا گزلی
عضو هیات مدیره اخبار ترکمن (ترکمن نیوز)
حکمت قۇل سلیمان
محمد اُمَّتیغا یا رمضان
۱
السلامُ عَلیکُم یا شَهْرِ رمضان،
و علیکُمُ السَّلام نورِ قُرآن کلام،
مغربدان مشرق تۇرۇر قۇتلۇغ مدام،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۲
اَوّلی آدم آتا حَوّا انه،
شیثِ نَبی نوحِ نَبی موُسیٰ ینه،
بۇ مۇنچا پیغمبرلار اؤتدی بارچا،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۳
اۏل اوَّل آتامیزنی حَق یاراتدی،
تۏپراقدان صورت قیلیب جان تبرَتدی،
اۏل جان بیرلن نماز اوقیب روزه تۇتدی،
روزهنگیز قبول بولسون یا رمضان.
۴
ابراهیم اسماعیلنی قیلدی قُربان،
اؤلۆمگه حیله قیلدی حکیم لُقمان،
بۏیۇن سۇنۇب فرمانیغا بردیلر جان،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۵
ابراهیمنی نمرود توتوب آتدی اوتغا،
آنداغ اوتغا بیل باغلابان تۇردی حقغا،
تۆنی-گۆنی روزه تۇتۇب یاراتغانغا،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۶
بیر درختدان گأمی چاپغان نوح پیغمبر،
ابوبکر، عُمَر، عُثمان، عَلی حَیدر،
پیغمبر یارانلاری بو تؤرت سرور،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۷
یازمیش ــ یونُس دریا ایچره یوتدی بالیق،
خوش قدرتلی خلاص ایتدی ایذیم خالق،
بو روزه معجزاتی کؤپ، خلایق،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۸
ایّوب اَردی قۇرْت رنجیگا صبر قیلغان،
یوسف اَردی قۇدۇق ایچره تۆن-گۆن قالغان،
یونُس اَردی دریا ایچره بالیق یوتغان،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۹
بلال اَردی اَرته قۏپۇب نعره اۇرغان،
ابوبکر راستلیق اۆچین اۏنگا گَلگن،
نوشیروان عادِل اۏل ــ محمود سلطان،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۱۰
تراویح آریق رسول سنّتی دیر،
کیم قیلسا یَقین بیلگیل اُمّتی دیر،
حقدان عطا فضل [وُ] کرم مِنّتی دیر،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۱۱
فاطمه رسول قیزی، علی جُفتینی،
تیلأب آلمیش قیامتدا اُمّتینی،
اۇچماخ ایچره قیلمیش وعده خلعتینی،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۱۲
بو روزه نیچه تۇرسا بیر آی تۇرغای،
گؤرۆنگ کیم حق نۇرۇدان تمام تۏلغای،
تیلَکلر بو آیلاردا قبول بۏلغای،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۱۳
اوشبو آیدا جنّت قاپوغی هیچ یاپیلماس،
بو آیدا اؤلگَن قۇللار تاموغ گؤرمس،
اوشبو آی تۆکَنگۆنچه شیطان یؤرمس،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۱۴
گۆنلرده یاخشی گۆنلر ــ روزه گۆنی،
تۆنلرده یاخشی تۆنلر ــ قَدر تۆنی،
اۆنلرده یاخشی اۆنلر قرآن اۆنی،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۱۵
بو روزه اۏتۇز گۆنی مِهمان تۇرۇر،
روزهنی ییگَن قۇللار حَیوان تۇرۇر،
گَیگَنی دوزَخ ایچره اۏتدان تۇرۇر،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۱۶
مهمان گیلیب آغزین آچسا سانسیز ثواب،
ایچۆرگَیلر اوچماخ ایچره تۆرلۆک شراب،
حۇرلار اۏنگا قارشو گیلیب قیلۇر طواف،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۱۷
یا رمضان آیتا گیلدیک بۇ بایلارغا،
کیم یتدی، کیم یتمهدی بۇ آیلارغا،
گیرگَی سیز گوهر آتلیق سرایلارغا،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۱۸
یتی یاشار نارسیده روزه تۇتار،
ثوابی عرشی-کُرسی، لوحدان آشار،
روزهدارنی باشیغا دُرّلار ساچار،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۱۹
گل ایمدی حق قۇللاری روزه تۇتۇنگ،
بدعت ایشنی تاشلاب ایمدی بۇیرۇق تۇتۇنگ،
رسول الله امری بیرلن تن جان تۇتۇنگ،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۲۰
بیز گیلیبمیز خوشلوق بیرله، برینگ بیزگه،
دعا قیلیب بو یارانلار قایتسون اؤیگه،
گلینگ دوستلار زکوة برینگ روزهنگیزغا،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۲۱
رسول راضی بۏلسا مَولام بیل راضی دیر،
تانگلا محشر گۆنلرینده اۏل قاضی دیر،
مُنافق، مُشرکلردن ناراضی دیر،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
۲۲
روزهنی صفت قیلدی قول سلیمان،
آیتسون دیییب امر قیلدی ایذیم سبحان،
جملهنی یارلیقاغای قادر اَوغان،
محمد اُمَّتیغا یا رمضان.
حکمت «یا رمضان» حکیم سلیمان آتا باقیرغانی قدس سره (وفات ۵۸۲ ه.)
طیّارلان: محمود عطا گزلی
اوقییان: ملا محمد مرادپور
قۇتلۇغ: قۇتلی، مبارک
تبرَتدی: جانلاندیردی.
بۏیۇن سۇنۇب: بۏیۇن بریپ، بویون اوزادیپ، اطاعت ادیپ.
تۆن: گیجه
ایذی: تانگری
اَردی: -دی.
قۇدۇق: چاه
آریق: پاک
اۇچماخ: بهشت
تۇرغای: دۇرار.
تۏلغای: دۏلار.
قاپۇغی: قاپیسی.
تاموغ: جهنم.
گؤرمس: گؤرمز.
یؤرمس: یؤرمز
اۆن: (=اۆین) سس.
ییگن: ایین.
تۆرلۆک: دۆرلی، مختلف.
تانگلا: قیامت.
یارلیقاغای: یالقار، باغیشلار.
اَوغان: پروردگأر.
گزارش از: یاشار نیازی
نظر شما چیست ؟