تورکمن نیوز - محیط زیست: نام (دولان) فوك خزري، يكي از كوچكترين گونه‌هاي فوك جهان، به فهرست رو به افزايش پستانداران در معرض خطر انقراض پيوست.
دانشمندان دانشگاه ليدز انگلستان و همكاران بين‌المللي‌شان با مستندات علمي، كاهش فاجعه‌آميز جمعيت فوك خزري- تنها پستاندار موجود در آب‌هاي محصور درياي خزر- را به اثبات رساندند. بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد جمعيت اين گونه در 100 سال گذشته 90 در صد كاهش داشته است.
يافته‌هاي اين تحقيقات، اتحاديه بين‌المللي حفاظت از طبيعت IUCN را بر آن داشته كه فوك خزري را از طبقه جانوران آسيب‌پذير به طبقه در معرض خطر انقراض، در فهرست قرمز گونه‌هاي مورد تهديد منتقل كند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تورکمن نیوز، هماهنگ‌كننده ملي طرح برنامه اكولوژي و مطالعه آلودگي درياي خزر در ايران،مي گويد: امسال، سال پاياني اين طرح است كه با همكاري اداره كل شيلات كشور و اداره محيط‌زيست استان گيلان با مركزيت پژوهشكده فوك خزري در شهر انزلي در حال انجام است.
دلارام عشايري مي افزايد: در سال‌جاري با وجود فعاليت‌هاي ميداني طرح، آموزش كودكان و آگاه‌سازي جوامع محلي به‌طور جدي در دستور كار قرار گرفته است. هدف اصلي اين طرح در ايران كاهش تلفات ناشي از گرفتار شدن جانور در تور‌هاي صيادي است كه در اين راستا مبلغي نيز براي ارائه گزارش مشاهده فوك‌هاي زنده در نظر گرفته شده است. اين تحقيقات همچنين از سوي برنامه محيط‌زيست درياي خزر (CEP) كه مورد حمايت سازمان ملل است در سال 2005 حمايت مالي شده است.
وضعيت اسفبار فوك خزري
دكتر حميد غفارزاده، مدير برنامه محيط‌زيست خزر درباره وضعيت وخيم فوك گفت: عوامل زيادي در درياي خزر حيات فوك‌ها را تهديد مي‌كند؛بيماري ويروسي اخير كه مرگ‌ومير زيادي
در پي داشت، تغييرات اقليمي كه باعث كوتاه شدن دوره يخبندان و كم شدن لايه‌هاي يخي كه مكان زادآوري آنها به شمار مي‌رود، عبور يخ شكن‌ها براي فعاليت‌هاي اكتشاف نفت و رفت‌وآمد كه استرس زيادي به اينگونه وارد مي‌كند، آلودگي‌هاي نفتي و چاهاي نفت كه در اثر بالا آمدن آب دريا به زير آب رفته و دائما از اين چاه‌ها نفت وارد آب مي‌شود.
متأسفانه هنوز نتوانسته‌ايم در لاشه فوك‌ها آلودگي نفتي را رديابي كنيم، وضعيت فوك‌ها وخيم است و عدم‌همكاري مشترك كشورهاي منطقه در باره مسائل مربوط به آنها به وخامت آن مي‌افزايد.
عوامل تهديد‌كننده فوك
دكتر سايمون گودمن از دانشكده علوم زيست شناسي دانشگاه ليدز مي‌گويد: هر ماده فوك، تنها يك توله در هر سال به دنيا مي‌آورد بنابراين با اين تعداد بسيار كم، مرگ هر ماده بارور به منزله ميخي بر تابوت اينگونه است. ما اميدواريم تغيير عنوان طبقه فوك در فهرست سرخ، به افزايش آگاهي در مورد وضعيت وخيم اينگونه و بسياري از مسائل مهم حفاظتي كه تمام اكوسيستم خزري با آن مواجه است كمك كند.
شكار تجاري، تخريب زيستگاه، بيماري، آلودگي و خفگي در اثر گير كردن در تور‌هاي ماهيگيري باعث شده جمعيت فوك از بيش از يك ميليون در اوايل قرن بيستم به صد هزار عدد تا امروز كاهش شديدي پيدا كند.
نتايج بررسي‌هاي انجام شده از سال 2005 تا 2006 كه به تازگي در نشريه امبيو (Ambio)به چاپ رسيده نشان مي‌دهد در سال 2006 تنها 17 هزار ماده بارور وجود داشته كه براي حفظ جمعيت موجود كافي نيست و ميزان بقاي اندكي را براي بچه فوك‌ها فراهم مي‌آورد.
به علاوه نتايج بررسي‌هاي جديد انجام شده در سال‌هاي 2007 و 2008 نشان مي‌دهد كه از سال 2005 تعداد توله فوك‌هاي متولد شده تا بيش از 60 درصد كاهش شديدي پيدا كرده و تعداد آنها به 6 تا 7هزار عدد رسيده، در حالي كه تعداد بالغ‌هاي ديده شده در سرزمين‌هاي يخي زمستاني شمال درياي خزر كه مكان زادآوري آنهاست، به كمتر از يك سوم در سال 2005 كاهش يافته است.
قتل عام فوك‌ها در روسيه
شكارچيان تجاري داغستان در روسيه بيش از 8 هزار توله فوك را در سال‌هاي اخير كشته‌اند. تيم تحقيقاتي فوك خزر دولت كشورهاي مجاور درياي خزر را مجبور به اعمال ممنوعيت شكار به‌عنوان اولين قدم براي جلوگيري از روند كاهش بيشتر جمعيت فوك ها مي‌كند.
دكتر گودمن معتقد است كه بدون انجام يك سري اقدامات حفاظتي، اينگونه در معرض خطر جدي است و احتمال زيادي وجود دارد كه شاهد انقراض آن در طول زندگي خود باشيم.
اين گروه، از آمار اخير خود و تحقيقات در حال انجام براي گسترش دستورالعمل اجرايي حفاظتي بهره مي‌جويد كه علاوه بر در اولويت قرار دادن ممنوعيت شكار فوك، مناطقي را به‌عنوان حفاظت شده در حيطه كشورهاي هم‌مرز درياي‌خزر مشخص خواهد كرد. طرح اوليه اين دستورالعمل اجرايي اكنون كامل شده اما پيشنهادات اصلي بايد از سوي كشورهاي اين منطقه به‌طور كامل ارائه شود.
دكتر سوزان ويلسون مشاور بيولوژي حفاظت از فوك و يكي از نويسندگان مقاله امبيو (Ambio) مي‌گويد: اگر چه هيچ راه‌حل آساني براي مشكلاتي كه فوك هاي درياي خزر با آن مواجهند وجود ندارد اما اميدواريم بتوانيم در سال آينده اقدامات مؤثري انجام دهيم، به‌خصوص در كشور قزاقستان كه دولت آن نياز به اقدامات فوري در اين زمينه را تشخيص داده است.
همچنين گروه علمي دكتر گودمن طرحي در جهت ارتقاء توانايي محققان محلي براي پايش و مديريت جمعيت فوك ها دارد كه توسط مؤسسه نوآوري داروين حمايت مالي مي‌شود.
فوك خزري كه روي يخ‌ها زادآوري مي‌كند بومي درياي خزر است و از كوچكترين گونه‌هاي فوك در دنياست.طول بدن بالغ‌ها يك و نيم متر و وزن آنها به 85 كيلوگرم مي‌رسد. فوك خزر در فصل زمستان در قسمت‌هاي يخ زده شمالي و كم عمق درياي خزر زادآوري مي‌كند، بدن توله‌ها با خزي‌سفيد و يكدست پوشيده شده، فوك ها از انواع متعدد ماهي‌ها تغذيه مي‌كنند اما بسياري از گونه‌هاي طعمه مورد علاقه آنها به‌دليل ماهيگيري بيش از حد انسان و وارد‌سازي شانه‌دار ژله‌اي مهاجم رو به نابودي است.
فوك خزري در سراسر قرن بيستم در معرض شكار تجاري بسيار شديدي قرار گرفت، ابتدا براي تهيه روغن از چربي زير پوست، سپس براي پوست كه مهم‌ترين عامل كاهش تاريخي جمعيت اينگونه بود. / منبع: دریافت از مقاله 87/07/20 پایگاه خبری دریانیوز
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمی‌یابند.
نظرات منتشر شده مخاطبین به منزله تایید یا رد آن توسط تورکمن‌نیوز نیست و تنها در جهت رعایت حقوق نظر دهندگان انتشار می‌یابد.